Hermenötik-Pozitivizm İkiliğinin Ardından: Çağdaş Sosyal Teoride Eleştirel Natüralist Yeni Mutabakatın Oluşumu

Authors : Ömer Küçük

Pages : 552-571

Doi:10.33709/ictimaiyat.1164802

View : 90 | Download : 107

Publication Date : 2023-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Sosyoloji, uzun zaman boyunca hermenötik gelenek ile pozitivist yaklaşım arasındaki ateşli tartışmalara sahne olmuştur. Ancak bu teorik tartışmalar, sosyolojinin hem bilimsel yaklaşımdan hem de hermenötik içgörülerden istifade etmesine vesile olmuştur. Bu makalede, Schütz ve Garfinkel’dan Berger ve Luckmann’a, Giddens ve Bhaskar’dan Bourdieu’ye önemli figürlerin çalışmalarına atıflarla, sosyal teoride ve sosyolojide hermenötik fikirlerin nasıl temellük edildiğini ve pozitivist olmayan eleştirel bir natüralizme yönelik esnek bir mutabakatın nasıl geliştiğini ele almaktayım. Sosyoloji, hermenötik gelenekten birey faili kavramlaştırırken büyük ölçüde yararlanmıştır. Bu da sosyal teorideki önemli problematiklerden biri olan yapı-faillik ilişkisinin yeniden formüle edilmesinde yararlı olmuştur. Diğer yandan, bilim felsefesindeki gelişmeler pozitivizmin sunduğu bilim imgesinin hatalarını ortaya koyarak bilimsel etkinliğin daha kapsayıcı bir tanımının yapılmasına olanak tanımıştır. Roy Bhaskar’ın eleştirel realist yaklaşımı, yeni gelişmeler çerçevesinde sosyolojinin de hakkıyla bir bilim olarak tanımlanabileceğini ortaya koyması açısından önemlidir. Bu nedenle Bhaskar’ın fikirlerini son bölümde kısaca tanıtıyorum. Böylece, sosyal teorideki çağdaş yaklaşımlar arasında esnek de olsa asli hususlarda bir mutabakatın oluşmuş olduğu ve paradigmatik kriz döneminin geride kaldığı ortaya çıkmış oluyor.
Keywords : pozitivizm, hermenötik, çağdaş sosyal teori, eleştirel realist natüralizm, Bhaskar