II. Meşrutiyet Döneminde Patrikhanenin Gölgesinde Sıra Dışı Bir Milletvekili Kozmidi Pandalaki Efendi (1908-1912)

Authors : Mehmet Pinar

Pages : 572-592

Doi:10.33709/ictimaiyat.1317748

View : 96 | Download : 152

Publication Date : 2023-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Meşrutiyet dönemiyle birlikte Gayrimüslimler elde ettikleri siyasi haklarla Osmanlı yönetim kademelerinde belirleyici bir konuma yükselirler. Bu kesim içerisinde Rumlar, siyasette daha etkin ve aktif rol oynar. Rum toplumu içinde Kozmidi Efendi, Osmanlıcılık düşüncesini içselleştiren argümanlar kullanırken onun Patrikhane/Yunan Devleti gölgesinde siyaset yaptığı iddiaları paradoksal bir durum teşkil eder. Dini ritüellere bağlılığı/düşkünlüğü parlamento hayatının önüne geçer. Millet iradesinin tecelli etmesinin önündeki en büyük engel olarak padişah otoritesini görür. İttihat ve Terakki listesinden meclise girmesine karşın bu oluşuma yönelik muhalefeti göze çarpar. İslami esaslara göre yönetilen Osmanlı Devleti’nin Hristiyanlığın esaslarına vakıf olamayacağı düşüncesinden hareketle mezheplerin işleyişiyle ilgili tasarrufta bulunmasını sağlıklı bir adım olarak görmez. Kiliseler Kanunu tartışmalarında siyaset kurumundan ziyade yargı kurumlarının belirleyici olmasını daha doğru bir yaklaşım olarak okur. Kiliselerin kontrolünün/tasarruf hakkının toplumda ağırlığı olan ve tarihsel süreçte önemli roller üstlenen cemaatlere verilmesi gerektiğini söylemekten çekinmez. Sonuç olarak kiliselerin otoritesinin Rum cemaatinde olması gerektiğini savunur. Kozmidi Efendi’nin mecliste izlediği politik çizginin/tavrın Rum siyasetine mi Osmanlı siyasetine mi yakın olduğunu anlamaya/anlamlandırmağa çalışacağız.
Keywords : Kiliseler, Kozmidi Efendi, Meclis i Mebusan, Meşrutiyet, Patrikhane, Rumlar