Şehir ve Güvenlik Yaklaşımlarında Çevresel Kriminolojiye Tarihsel Bir Bakış

Authors : E Ensari CİCERALİ, Lütfiye KAYA CİCERALİ

Pages : 95-112

Doi:10.31198/idealkent.417303

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2018-04-25

Article Type : Review Paper

Abstract :Çevresel Kriminoloji yaklaşımı Ray Jeffery tarafından 70’li yılların başında oluşturulmuştur. Jeffery bu konuda bir kitap yayınlamış ve toplumda ortaya çıkan suçların ortaya çıktığı çevrenin tasarımlanması yoluyla azaltılabileceğini önermiştir. Böyle bir yaklaşımın ortaya çıkmasının temelinde daha önceden yapılmış çalışmalar büyük rol oynamıştır. Tarihsel olarak mekan ve suç ilişkisi ile bu ilişkiye yönelik çalışmalar daha eskiye dayanmaktadır. Durkheim’in anomi teorisi bu konuda yapılan ilk atıfları almıştır. Sonrasında ortaya çıkan sosyal dezorganizasyon yaklaşımı da çevresel bir modele dayanmaktadır. Chicago üniversitesi çalışmaları, Robert Park ve Ernest Burgess’in konuya katkıları ile ortaya ortak merkezli bölge teorisi ortaya çıkmıştır. Shaw ve McKay’in yine Chicago merkezli yaptığı çalışmalar da çevre ve suç ilişkisine odaklanmaktadır. Bütün bu öncül çalışmalar sonrasında çevresel tasarım yoluyla suçun önlenmesi yaklaşımının temelleri oluşmuştur. Böylece kriminolojide yeni bir düşünce okulunun kurulması sağlanmıştır. Jeffery klasik kriminoloji okulunun temel prensibi olan suç işleme potansiyeli olan kişiyi suçtan caydırabilme prensibini korumak isterken, suçludan çok suçun işlendiği çevreye odaklanmıştır. Çevre, en geniş anlamıyla mimariyi insert ignore into journalissuearticles values(yerlerin fiziksel dizaynı);, yapılı çevreyi insert ignore into journalissuearticles values(yollar, arazi kullanımı, bina tipleri); ve kamu ile sosyal kurumları içerir. Her ne kadar doğal çevre de çevre tanımının altında önemli bir yer tutsa da tasarım daha çok yapılı çevreyi içermektedir. Bu çevrenin parçası olan ve orada yaşayan insanlar da uyum sağlamak ve gerektiğinde değişmek durumundadır. Suç davranışı da bu bağlamda çevreye karşı olan bir uyum metodudur. Çevreye suç içeren bir davranışı sergileyerek uyum sağlanıyor olabilir. En uygun ve etkin çevre ise suç içermeyen davranışı sergilemenin en optimal seçenek ve çözüm olarak ortaya çıktığı çevredir. Oscar Newman ise savunulabilir alanları tasarlayarak şehri belirli özellikler taşıyacak bir duruma getirmeyi ve bununla birlikte kendini savunabilen ve suçun oluşmasını engelleyen bir çevrenin nasıl oluşturulabileceğini anlatmayı amaçlamıştır. Bu yaklaşımlar genelde büyük bir heyecanla ortaya atılırken günümüzde ne kadar işe yaradıklarına yönelik tartışmalar da bu çalışmada ele alınacaktır. 
Keywords : Güvenlik, şehir, çevre, Chicago okulu, CPTED, savunulabilir alan, ekolojik yaklaşım