Bir Kolektif Bellek Hikâyesi: Trabzon Tekel Binası ve Çevresinin Anlattıkları

Authors : Gürkan TOPALOĞLU, Asu BEŞGEN

Pages : 692-721

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2017-05-31

Article Type : Review Paper

Abstract :Kentsel mekânlar; gerek morfolojik düzeyde, gerekse algı düzeyinde bir organik yapı halindedir. Bu organik yapı, kamuyu oluşturan bireylerin dışarıdan edindikleri uyaranlar ile sürekli olarak yeniden şekillenir. Nesilden nesille aktarılan uyaranlar, çok katmanlı bir resmin soyut ve somut; algısal, fiziksel, sosyal, kültürel, ekonomik, siyasal dizgelerini oluşturur. Tüm bu içerikler, toplumsal kent belleği oluşumunu sağlayan temel unsurlardır.  Bu bağlamda makale, kentsel koruma disiplini ve pratiğini güncel kavram, yaklaşım ve zorluklar üzerinden irdelemeyi hedeflemekte; “kent belleği ve kimliğini koruma” üst temasına, “endüstri mirası alanının korunması ve yeniden canlandırılması” örneği üzerinden odaklanmaktadır. Kentsel korumanın ulusal ölçekteki güncel sorunu ve tehditlerinden biri olan “dönüşüm” olgusunu, “Trabzon Tekel Binası” dönüşüm süreci üzerinden, korunan ve/veya kaybolan kent belleği ve kimliği bağlamında değerlendirmektedir. Trabzon tarihi kent merkezinin kolektif kent belleği olması olgusunu bir binanın dönüşümü öncesi ve sonrası üzerinden okumayı amaçlayan makale, üst üste binen, art ve eş zamanlı mekânsal oluşumları “sözlü tarih” olgusu ile seslendirmeyi amaçlamaktadır. Elde edilen verilerin analizi aşamasında, antropolog Marc Augé’nin “Yok-Mekân” insert ignore into journalissuearticles values(yer olmayan); kavramı, veri analiz aracı olarak kullanılmıştır. Buradan hareketle, makale kapsamında elde edilen yazılı, görsel ve sözel veriler Augé’nin “tarihsel”, “ilişkisel” ve “kimlikleyici” kavramlarıyla ilişkilendirilerek tartışmaya açılmıştır. Kurulan negatif ve pozitif ilişkiler aracılığıyla kentsel kolektif belleği koruma ve/veya koruyamama durumlarının izleri sürülmüştür.   
Keywords : Kent, Kolektif Bellek, Kimlik, Dönüşüm, Yok Mekân, Sözlü Tarih, Trabzon Tekel Binası