جدلية التحول المذهبي ونتائجه

Authors : Samir Omer SEYYİD

Pages : 201-224

View : 10 | Download : 10

Publication Date : 2017-07-15

Article Type : Research Paper

Abstract :     Bu çalışma, İslam’daki din anlayışından mezhep anlayışına dönüşümün sosyal,  siyasal ve tarihi serüvenini ortaya koymaya çalışmaktadır. Söz konusu dönüşümün tabiatı ve  gerekliliğinden de anlaşılacağı üzere bu değişim, sadece İslam dini için değil bilakis  Hıristiyanlık ve Yahudilik gibi diğer semavi dinler için de söz konusudur.       Araştırmamızda mezhep kavramını, hem fıkhi hem de itikadi mezhepleri içine alacak  şekilde kullandık. Bunun sebebi, pratikte bu iki kavramın aralarındaki sıkı ilişkiden dolayı  birbirinin içine geçmiş olmaları, teoride ise zihinlerde fıkhi ve itikadi mezhepleri birbirinden  ayırmanın zorluğunu göz önüne almamızdır. İlk başta fıkhi mezhepler ile itikadi mezhepler  arasında bir ayrım yapmayı düşündüysek de bu ayrımın içeriğe tesir etmeyen şekli bir ayrım  olacağını düşünerek vazgeçtik. Bu sebeplerden dolayı hem fıkhi hem de itikadi mezhepler  için mezhep kavramı kullandık.      Araştırmamızda daha sonra müntesiplerin, bir mezhebe tabi olduktan sonra ortak bir  fikir etrafında birleşmek sureti ile bağlı oldukları mezhebin hak din, onun dışında kalan  diğer bütün grupların ise batıl üzere olduğuna inanan mutaassıp bir mezhepçiliğe geçişi ele  aldık. Buna başka bir ifade ile müntesiplerin tasavvurunda din ile mezhep arasındaki güçlü  ilişkiden dolayı mezhepten dine doğru dönüşüm de diyebiliriz.       Yine bu araştırmamızda dinden mezhebe doğru bir hareketliliği ele aldığımız gibi,  mezhepten dine doğru tam tersi bir hareketliliği ve bu hareketlilikten doğan neticeleri de ele  aldık.       Bu araştırma çift yönlü diyalektik bir hareketliliğin tabiatını, tezahürlerini ve  neticelerini ortaya koymaya çalışmaktadır.
Keywords : Din, Fırka, Mezhep, Taassup, Mücadele, Tekfir