Fıkhî ve Tasavvufî Bilginin Bütünlüğü Çerçevesinde Sûfi Bir Fakih Olarak Gazzâlî

Authors : Gazzâlî, Bilgi, Fıkıh, Fakih, Tasavvuf, Sûfi

Pages : 113-142

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2023-05-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam ilim tarihinin ilk dönemlerinde itikadî, amelî ve tasavvufî esasları da mündemiç bir şekilde anlaşılan fıkıh ilmi zaman içinde ibâdât ve muâmelâta dair konularla sınırlandırılarak sistemleşmiştir. Fıkhın ibâdât ve muâmelât konularına indirgenmesinin ortaya çıkardığı sorunlara karşı birtakım sûfîler tarafından çözüm aranmıştır. Fıkhı ilk dönemdeki kuşatıcı anlamına yeniden irca girişimi içinde olan alimler arasında Gazzâlî’nin insert ignore into journalissuearticles values(ö. 505/1111); ortaya koyduğu eserler müstesna bir yere sahiptir. Nizamiye medresesinde müderrislik görevini ifa ederken düştüğü şüphe hali ve sonrasındaki hakikat arayışında felsefe, kelam ve Bâtınîlik hakkında yoğun ilmi çalışmalar gerçekleştiren Gazzâlî, bu disiplinlerde aradığını bulamadığını ifade ederek müderrislik vazifesini bırakmış ve tasavvufa meyletmiştir. Şüphe hali ve hakikat arayışı neticesinde ilim anlayışında önemli değişimler geçiren Gazzâlî, epistemolojisinde tasavvufî bilgiyi üst bir konuma yerleştirmiştir. Gazzâlî tasavvufî bakış açısıyla ele aldığı fıkıh zemininde büyük bir ihya ve tecdit hareketine başlamış, fıkıhla tasavvufu birleştirerek İslam dünyasında tasavvufa dair çekincelerin izalesinde büyük bir role sahip olmuştur. Bu çalışmada Gazzâlî’de fıkhın tasavvufî boyutu işlenerek onun sûfî-fakih kişiliği ortaya konmaya çalışılmıştır.
Keywords : Gazzâlî, Bilgi, Fıkıh, Fakih, Tasavvuf, Sûfi