Algoritma Tiranlığı: Dijital Dünyada Bireyin Savunmasızlığına Yönelik Bir Sosyo-Teknik Analiz

Authors : Osman Sümer

Pages : 87-114

Doi:10.53791/imgelem.1498729

View : 57 | Download : 96

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Review Paper

Abstract :“Dijital dünya”, dijital teknolojilerin ve internetin yaygın kullanımı ile şekillenen, fiziksel dünyadan farklı bir ortamı ifade eder. Dijital dünya, geniş veri yığınları ve iletişim ağlarıyla yapay zekânın gelişimi ve uygulanması için zengin bir zemin sağlar. Yapay zekânın temel çalışma prensiplerinden biri olan algoritmalar, belirli bir problemi çözmek veya bir görevi gerçekleştirmek için adım adım izlenen prosedürler veya kurallar kümesidir. Algoritmalar, birçok dijital hizmetin, uygulamanın ve platformun arkasında çalışan gizli motorlardır. Buna rağmen “Algoritma tiranlığı”, dijital dünyada algoritmaların aşırı ve kontrolsüz şekilde kullanılması sonucu, insanların günlük yaşamları ve kararları üzerinde büyük bir etki ve kontrol sahibi olmalarını ifade eden bir kavramdır. Bu kavram, algoritmaların ve yapay zekânın hayatımızın birçok alanında nasıl baskın hale geldiğini ve bu durumun olası olumsuz sonuçlarını vurgular. Çünkü algoritmalar, kullanıcıların verilerini toplar ve analiz eder. Bununla beraber algoritmaların sürekli izleme ve değerlendirme yapması, bireylerin özgürlüklerini kısıtlamakta ve kendi kararlarını verme yetilerini zayıflatmaktadır. Bu yönüyle algoritmalar, bilgi akışını kontrol edebilir ve kamuoyunu yönlendirebilir. Buradan hareketle çalışmanın amacı; algoritmaların sosyal sistemlere entegrasyonu arttıkça, bu sistemlerdeki yanlılıkların sosyal yapılar üzerindeki büyüyen etkisini tartışmaktır. Bu amaçla; yapay zekâ ve algoritma kavramlarıyla ilgili kavramsal ve kuramsal literatür taramasının ardından, “algoritma tiranlığı” olgusu üzerinden eleştirel boyutta sosyo-teknik analiz yapılacaktır.
Keywords : Teknoloji, Dijitalleşme, Yapay Zekâ, Algoritma, Algoritma Tiranlığı.