Kurtubî’nin Ahkâm Âyetlerine Yaklaşımının Şer‘Î Deliller Bağlamında Değerlendirilmesi

Authors : Abdullah BAYRAM

Pages : 171-200

View : 19 | Download : 13

Publication Date : 2015-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Tefsir, hadis ve fıkıh âlimi Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed el-Kurtubî (ö. 671/1273), Endülüs’ün Kurtuba şehrinde doğmuştur. Kurtuba’nın işgalinden sonra Mısır'a hicret eden Kurtubî, burada daha çok kitap telifiyle meşgul olmuş ve muhtemelen en ünlü eseri olan el-Câmi‘ li-Âhkâmi'l-Kur’ân adlı ahkâm tefsirini de burada kaleme almıştır. Batı dünyasını Endülüs; Doğu dünyasını ise Mısır zemininde özümseyen müfessir, 671/1273 tarihinde el-Minye'de vefat etmiş ve buraya defnedilmiştir. Tefsir, hadis, fıkıh, lügat ve kıraat sahalarındaki geniş ilmini, ansiklopedik birikime haiz ahkâm ağırlıklı tefsirinde ortaya koyan Kurtubî, Mâlikî mezhebi mensubu olmakla birlikte; ilmî ve fıkhî meselelerin analizinde genellikle objektif bir tutum sergileyip konuları mukayeseli şekilde değerlendirmiştir. Ayrıca pek çok meselede ilmî kıstaslarla kendi mezhep âlimlerini ve mezhebinin yaklaşımlarını da eleştirmiştir. Âyetlerin tefsirinde, hadise ve me’sûr tefsire öncelik veren Kurtubî, ahkâm âyetlerini yorumlarken ve onlardan şer’î delillerle hüküm istinbat ederken makâsıd/maslahat prensibini de işletmiştir. Müfessir, ahkâm ayetleri yorumunda İslam hukuku kaynaklarını makâsıdü’ş-şerîa zemininde kullanılması gerektiğini belirtip söz konusu yorumların insanlığın ortak ideal ve değerleriyle çelişmemesini öngörmektedir. Biz bu yaklaşımın, ahkâm tefsirinde yeni açılımlar yapabilecek örnek verilere ve potansiyele sahip olduğunu düşünüyoruz.
Keywords : Kurtubî, el Câmi li Âhkâmi'l Kurân, Ahkâm Âyetleri, Şerî Deliller, Yöntem, Yorum