Zeyğ Kavramının Kur’ân’daki Anlam Çevresi ve Semantik Açıdan Değeri

Authors : Fahri ÇAKAN

Pages : 57-93

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Sözlüklerde şüphe içinde olmak, meyletmek, sapmak ve ayrılmak gibi anlamları bulunan zeyğ kavramı, farklı formlarıyla birlikte yer aldığı Kur’ân-ı Kerim’de, hidayetten yoksunluk, hakikat konusunda çelişki yaşama, dinin emirlerinden yüz çevirme, kalplerin saptırılması ve gözün kayması ya da görmemesi gibi manaları dile getirmektedir. Zeyğ kavramının önemi, onun, kalbe ait bir niteleme olmasında ortaya çıkmaktadır. Zira kalp, metafizik hakikatleri anlayabilmenin yegâne vasıtası olarak takdim edildiği Kur’ân-ı Kerim’de, olumlu veya olumsuz içeriğe sahip pek çok kavram tarafından nitelenmekte olup, bu kavramların içeriğine göre, ait olduğu kişinin duygu, düşünce ve eylemlerinin değerini bildiren bir kullanım alanına kavuşmaktadır. Onun niteleyeni olarak Kur’ân’da zikredilen kavramlardan bir tanesi de zeyğ kavramıdır. Olumsuz bir içeriğe sahip olan bu kavram, kalple ilişkili hale geldiğinde, ona eğrilik ve sapma vasıfları kazandırmakta ve keyfilik arzusuyla onu yönlendirerek, müteşabih ifadelerin te’vili üzerinden dini tahrif etmeye çalışan bir idrak vasıtası haline getirmektedir. Başka bazı kötü vasıflarla nitelenebilmekle birlikte, kalbin, daha alt düzeydeki olumsuzluğunu dile getiren zeyğ kelimesi, Kur’ân-ı Kerim’de, genel olarak dinin sabit verilerine muhalefet eden herkesi, özel olarak ise bu verileri batıl yorumlarıyla tahrif etmeye çalışan Yahudi, Hıristiyan ve Müslüman toplum içerisindeki münafıkları tanımlamak üzere kullanılmıştır.
Keywords : Tefsir, Kurân, Zeyğ, Kalp, Müteşâbih, Tevil