Osmanlı Fakihi Sarıgürz (Sarıgörez) Nûreddîn Hamza’nın “El-Murtazâ” Adlı Eserindeki İctihad ve Fetvalar Üzerine Bazı Tespit ve Değerlendirmeler

Authors : Mehmet ÖZKAN

Pages : 459-492

View : 18 | Download : 11

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Asıl adı Hamza olan Sarıgürz (Sarıgörez) Nûreddin b. Yûsuf Balıkesirli bir Osmanlı âlim ve fakihidir. İstanbul’da eğitimini tamamladıktan sonra müderris olmuş ve ardından Sahn-ı Semân medresesi müderrisliği payesini elde etmiştir. 917 (1511)’de İstanbul kadısı olmuş ve Sultan II. Bayezid döneminde devlet işlerinde görev almıştır. 919 (1513)’de Yavuz Sultam Selim devrinde Anadolu kazaskerliği ve 921 (1515)’de Rumeli kazaskerliğine tayin edilmiş, ertesi yıl da azledilmiştir. 926 (1519)’da tekrar İstanbul kadısı payesi ile yeniden Sahn-ı Semân müderrisi olmuştur. 928 (1522)’de İstanbul’da vefat etmiştir. Sarıgürz, Arap dili ve belagati, kelam, fıkıh gibi İslami ilimler alanında kitap ve risaleler kaleme almıştır. Çalışmamızda onun fıkıh alanında Hanefî mezhebini esas alarak hazırlanmış kitaplardan derlediği meselelerden oluşan ilmihal niteliğindeki muhtasar fıkıh kitabı el-Murtazâ’daki ictihad ve fetvalar ile ilgili bazı tespit ve değerlendirmelere yer verilmiştir. Bu çerçevede kitabın müellife nisbeti, muhtevası ve üslubu ile temizlik, namaz, zekât, hac, oruç gibi ibadet konuları, inanç esasları ve muâmelât kapsamında yer alan çok sayıda mesele değerlendirme kapsamında yer almıştır. Söz konusu konularla ilgili ictihad ve fetvalarda dayanak olarak kitap, sünnet, icmâ, kıyas, istihsan gibi şer’î delillerin esas alındığı, bununla birlikte ihtiyat, kaçınılmazlık, zorluğun kaldırılması, kolaylık, örf-âdet, zamanın değişmesi, fitne gibi gerekçelerle bazı fıkıh ve usul kaidelerinin dikkate alındığı görülmektedir.
Keywords : İslam Hukuku, Fıkıh, Sarıgürz, Sarıgörez, Osmanlı, el Murtazâ