Ömer b. Abdülazîz’in Gayrimüslimlerle İlişkileri

Authors : Kasım KOÇ

Pages : 233-272

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Ömer b. Abdülazîz’in gayrimüslimlerle ilişkileri, halifelik dönemi kapsamında ele alınmış ve Ömer b. Abdülazîz’in gayrimüslimlere yönelik seleflerinden farklı idarî, adlî, ekonomik, dinî, sosyal ve kültürel uygulamalarının, sebep ve sonuçlarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Ömer b. Abdülazîz’in söz konusu farklı zimmî siyasetini tespit etmek için temel kaynaklar esas alınmış, ilgili bilgiler toplanıp değerlendirildikten sonra muasır eserlerden de istifade edilmiştir. Emevîler döneminde nüfus yoğunluğunun yanında ziraî, ticarî ve kültürel alanlarda ve resmî görevlerde etkili olan ve önceki döneme göre daha rahat bir hayat yaşıyorlardı. Ancak Abdülmelik b. Mervân’ın, Arapçalaştırma hareketiyle birlikte Arapça bilmeyen bazı gayrimüslim görevlileri azletmesiyle yeni bir süreç başlamıştır. Bu sürecin en dikkat çeken ismi ise seleflerinden farklı uygulamalar yapan Ömer b. Abdülazîz olmuştur. Onun izlediği gayrimüslim siyasetinin ayrıntılarını, neden ve sonuçlarını detaylarıyla ortaya koymak, o devirdeki devlet - toplum ilişkilerine etkilerini açığa çıkarması, Emevî - gayrimüslim ilişkileri tarihindeki bir dönemi ve tartışmaları aydınlatması bakımından önem arz etmektedir. Ömer b. Abdülazîz’in, zimmîlere ve zimmî memurlara yönelik sınırlama ve yasakları, gayrimüslimler arasında İslâm’ı yayma çabaları, gayrimüslimlerin davalarına bakması, mezâlim mülkleri ve kiliselerine dair uygulamaları, cizye miktarlarını değiştirmesi, zimmîlere yönelik emir ve tavsiyeleri, onun gayrimüslim siyasetinde en çok dikkat çeken hususlardır.
Keywords : İslam Tarihi, Emevîler, Ömer b Abdülazîz, Gayrimüslim, Zimmî, Adalet, Sınırlandırmalar, Yasaklar