Şirvanşahların Safevilerle Mücadelesi (XV-XVI. yüzyıllar)

Authors : Elnur İSMAYILOV

Pages : 329-353

View : 23 | Download : 11

Publication Date : 2023-06-29

Article Type : Research Paper

Abstract :VI. yüzyılın başlarında Azerbaycan’ın kuzey toprakları Sâsânîler tarafından işgal edilmiştir. Sâsânîler, Azerbaycan’ın bir parçası olan Şirvan toprağında, “Şirvanşah” unvanlı hâkimlerin yönettiği yeni bir devlet kurdular. Şirvan, Halife Ömer bin Hattab’ın, zamanında fethedilmiştir. Bundan sonra Şirvanşahlar Devleti, Halifeye bağlı bağımsız bir devlet olmuştur. Azerbaycan valisi Yezid bin Mezyed’le birlikte Arap Rabia Kabilesinin Şeybaniler kolundan Mezyediler Sülalesi hâkim konuma geldi. XI. yüzyıldan sonra Mezyedi Şirvan şahları, Arap kimliklerinden vazgeçip “Kisra” adını alarak Sâsânî soyundan geldikleri iddiasıyla ortaya çıkmışlardır. Bu nedenle XI. yüzyıldan itibaren Şirvanşahlar Hanedanı Kesranîler olarak anılmaya başlamıştır. XIV. yüzyıldan sonra ise Şirvanşahlar Devleti’ni “Derbendi” adıyla aynı sülalenin başka bir kolu idare etmeğe başladı. Derbendiler Hanedanı dönemin güçlü devletleriyle birtakım mücadeleler yaşasa da iktidarlarını sürdürmeyi başarabilmiştir. Fakat Şirvanşahlar’la Safevîler’in 1460’tan itibaren başlayan mücadelesi, 1539’da Şah I. Tahmasp’ın Şirvanşahlar Devleti’ni tarih sahnesinden silmesiyle sonuçlandı. Bu çalışmada Şirvan adının kökeni, Şirvanşahlar’ın kökeni, Şirvanşahlar Devleti’nin kuruluşu ve Şirvanşahlar’ın Safevîler’le verdiği mücadeleler hakkında detaylı bilgiler verilecektir.
Keywords : Azerbaycan, Şirvanşahlar, Derbendîler, Arran, Kafkasya, Safevile