OSMANLI KİTAP KABI ŞEMSELERİNDEKİ SERBEST DOLANTI BULUT MOTİFİ ÖRNEKLERİ

Authors : Fatma Şeyma BOYDAK

Pages : 125-142

Doi:10.31591/istem.303979

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2017-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı kitap kaplarının en temel ve merkezî süsleme unsuru, şemsedir. Kapak  ve mikleblerin merkezinde bulunan şemseler, tarih boyunca birbirinden farklı  pek çok motifle tezyîn edilmiştir. Bu motiflerden biri de; bulut motifi olup, köken  itibariyle, Türk mitolojisinde su, bolluk ve yeniden doğuşun timsali sayılan  gök ejderiyle bağlantısı bulunması bakımından önem arz etmektedir.  Bu çalışma, çeşitli müze ve kütüphanelerde yer alan Osmanlı kitap kaplarının  kapak ve mikleb şemselerindeki serbest dolantı bulut motiflerinin örneklerini ortaya  koymak üzere hazırlanmıştır. Çalışmanın giriş kısmında bulut motifinin çeşitleri,  tarihî serüveni, kökeni ve Osmanlı cild sanatındaki kullanımı hakkında bilgiler  verilmiş, ardından üzerinde çalışılan kitap kabı şemselerindeki serbest dolantı  bulut motiflerinin tespit edilen 8 tipi çizim marifetiyle tablo içerisinde sunulmuştur.  Devamındaki tablolarda ise her bir tipin tanımlaması, örnekleri ve cild  tekniği yer almaktadır. Bu çalışmada amaç; kitap kabı şemselerinde kullanılan  bulut motiflerinin çeşitliliğini ortaya koymak, motiflerin yer aldığı şemselerin tekniklerini  tespit etmek ve Osmanlı Cild Sanatında bulut motifinin kullanımı hakkında  ilmî bir birikim oluşturmaktır.
Keywords : Türk Cild Sanatı, Şemse, Bulut Motifi, Serbest Dolantı Bulut Motifi, Tipoloji