II. Bayezid Dönemi Kalemişlerinde Bir Üslûp: Yaprak Çıkıntıları

Authors : Muammer Semih İRTEŞ, Ali Fuat BAYSAL

Pages : 125-140

Doi:10.31591/istem.959181

View : 14 | Download : 16

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlıların XV. yy. tezyinatında farklı tasarımların kullanıldığı dikkat çekmektedir. Bu farklılıklar  Yeşil Külliyesinin tasarımcısı olan Nakkaş Ali bin İlyas Ali’nin ortaya koyduğu ve XV. yüzyıl  boyunca farklı yorumlar ve detaylardaki yenilikler ile devam etmiştir. Sözü edilen üslûp yüzyıl  boyunca hatta XVI. yy. ilk çeyreğinde dahi etkisini sürdürmüştür.  XV. yüzyıl Edirne yapılarındaki ve Bursa Muradiye Türbelerindeki kalemişlerini incelediğimizde  hepsinde bir üslûp birliğinin varlığı dikkat çekmektedir. Öncelikle Cem Sultan Türbesi olmak  üzere, Şehzade Mahmud, Mükrime Hatun, Şifa Hatun, Gülrûh Hatun türbelerinde var olan bu  biçimlerin benzerleri, II. Bayezid döneminde yenilendiği kitabesinden anlaşılan Konya Mevlana  Türbesi insert ignore into journalissuearticles values(Kubbe-i Hadrâ);’nin nakışlarında da görülmektedir.  Selçuklu tezyinatında benzerleri bulunmayan birçok motif bu dönem tasarımlarında zevkle kullanılmıştır.  Kullanılan bu motiflerden bir tanesi de dönem yapılarında sıklıkla karşılaştığımız ve  makalemizde yaprak çıkıntısı diye tanımladığımız motiftir. Günümüze ulaşamayan pek çok kalemişlerinin  içerisinde günümüze kadar gelme şansını elde eden bu nadir örnekler sözü edilen  türbeler içerisinde yer almaktadır.  Genel tasarım içerisinde farklı alanlarda kullanılan bu tezyini biçimlerin kaynaklarımızda belirli  bir isimle tesmiye edilmemesi ve kayıt dışı kalması sonucunda bunların tanımlanması ve terminolojimize  kazandırılması gerekmektedir. Ancak makalemizin oluşturulmasındaki esas gaye,  bu şekillerin isimlendirilmesinden ziyade öncelikle sanat camiasına tanıtılmasıdır.
Keywords : Kalemişi, Yaprak Çıkıntısı, Muradiye Türbeleri, Bursa Üslubu, Tezyinat