Sakarya Osmanlı Mezar Taşlarından Örneklerle Dardağan Serpuşlar
Authors : Oktay GÜNDOGDU, Lütfi ŞEYBAN
Pages : 273-302
Doi:10.31591/istem.1036095
View : 10 | Download : 7
Publication Date : 2021-12-31
Article Type : Research Paper
Abstract :Türk tarihinde yüzyılların kazanımlarını hakka teslimiyet anlayışıyla bir hakkâkın elinde bedene büründürmek olarak görülebilecek mezar taşları, Türk kültürünün sürdürülmesini sağlayacak edebi detaylar yanında kültürel değerleri de bünyesinde barındıran yerel kaynakların başında gelmektedir. Bu çalışmada, Sakarya ilinin tamamında yapılan saha çalışması sonucunda elde edilen verilerin, türlerine göre sınıflandırılarak mezar taşı literatürüne kazandırılması; fakat özellikle, tespit edilen 1210 adet mezar taşı içinden, kimlik ve kıyafet verileri babında “Dardağan” serpûşlu şâhidelerin sanat tarihi yöntemine uygun şekilde değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bunlar arasında yeniçeri mezar taşları, yeterli miktardaki verilerin konuyu örneklemede kullanılması sayesinde, makalede önemli bir yer tutmaktadır. Yeniçeri mezar taşı özelliklerini barındıran örnekleri Sakarya sınırları içerisinde tespit etmiş olmak, 1826 yılında lağvedilmiş olan bir askeri sınıfın yayılım ağını, nüfuzunu ve sayılarını göstermesi bakımından Türkiye’deki çalışmalar için önemli kazanım olabilir. Çalışmada, tespit edilen dardağan serpûşlu mezar taşları, etimolojik değerlendirmeden ziyade, kitâbeleri üzerinden tasnif ve tahlile tâbi kılınmıştır. Dardağan serpûş ve türevleri bir bütün halinde ele alındığında, mezar taşı kitâbelerinde kayıtlı mesleki sınıflara dair yapılan ayrımın, serpûş tiplerini net olarak ortaya çıkardığı görülecektir. Bu yöntemle elde edilen veriler, dardağan serpûşlar için genel bir değerlendirme yapmayı mümkün kılmıştır. Bunun yanısıra Sakarya Sapanca’da, 1812 tarihli 3 adet yeniçeri mezar taşı, remizlerine istinaden; 5 adet mezar taşı ise bölüklerine istinaden tespit edilerek ilk kez bu çalışma sayesinde literatüre kazandırılmış olacaktır.Keywords : Sakarya, Yeniçeri, Mezar Taşı, Beşe, Serdengeçti, Dardağan