Nâyî Osman Dede’nin Hicaz Mevlevî Âyini’nin Güfte Tahlili ve Biçim Özellikleri

Authors : Ahmet Çalışır

Pages : 289-310

Doi:10.31591/istem.1460132

View : 58 | Download : 61

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Nâyi Osman Dede, 17. yüzyılda (1652-1730) İstanbul\'da yaşamış, Arapça, Farsça, mûsikî, edebiyat ve tasavvuf tahsil etmiş, 1780 yılında Galata Mevlevîhânesi’nde Neyzenbaşı, 1698 yılında Galata Mevlevîhânesi postnişini olmuş mûsikî tarihimizde kutbünnâyî unvanı ile meşhur olmuş önde gelen bestekarlarımızdandır. Şâirliği de bulunan bestekârın saz eseri, yürük semâî, na\'t, mi\'raciye ve Mevlevî âyini (dört adet) formundaki eserleri günümüze ulaşmıştır. Mevlevî âyinleri, güfteleri genellikle Hz. Mevlânâ’nın eserlerinden alınarak Türk mûsikîsi makam ve usullerinde kendine özgü beste biçimleri olan ve selam adı verilen 4 bölümden oluşan, mûsikîmizin günümüzde icrâ edilen en büyük formları durumundadır. Bu çalışmada mûsikî tarihimizde ve külliyatımızda önemli bir yer tutan Hicaz Âyin-i Şerifin her selâmının güfteleri vezin bakımından incelenmiş, çoğunlukla Farsça olan güfteler kaynaklarına da yer verilerek Türkçeye tercüme edilmiştir. Ayrıca form yapısının ortaya konulması bakımından eserin biçim tahlili yapılarak Mevlevî âyinlerinin form özelliklerini ve mûsikîmizin diğer formlarının oluşumuna katkılarını ortaya koyan önemli sonuçlara ulaşılmıştır.
Keywords : Mevlana, Mevlevilik, Mevlevi Ayini, Nayi Osman Dede, Hicaz Ayin