Rivayetlerde Tahvîl-i Kıble
Authors : Okan Yıldız, Bayram Kanarya
Pages : 449-482
Doi:10.31591/istem.1390946
View : 130 | Download : 127
Publication Date : 2024-12-31
Article Type : Research Paper
Abstract :Semâvî dinlerde inananlar, kıble olarak adlandırılan belli bir yöne dönerek ibadetlerini yerine getirirler. İslam’da bir dönem kıble olarak Beytü’l-Makdis’e dönülürken daha sonra vahiyle Kâbe kıble olmuştur. Hz. Peygamber’in (s.a.v.) Medine’ye gelişinden on altı ya da on yedi ay sonra vuku bulan bu olay, Kur’ân’da ve hadislerde bahsi geçen önemli bir konudur. Kıble değişikliği olayına Kur’ân’da Bakara sûresinin 142 ile 150. ayetleri arasında temas edilirken; hadis kitaplarında ise çoğunlukla kitâbu’l-mesâcid, kitâbü’t-tefsîr ve kitâbu’s-salât bölümlerinde değinilmektedir. Bu olayla alakalı farklı rivâyetler de olduğu için muhaddisler konuyu tartışmışlar ve bu mesele hakkında fikir beyan etmişlerdir. Mekke döneminde Hz. Peygamber’in yöneldiği kıblenin neresi olduğu, Beytü’l-Makdis’in kıble tayin edilme sebebinin Hz. Peygamber’in kendi görüşü mü yoksa Kur’an dışı vahiyle mi gerçekleştiği, kıble değişikliğinin ne zaman ve hangi mekânda vuku bulduğu vb. konular, tartışılan noktalardan bazılarıdır. Bu çalışmada tahvîl-i kıble konusu rivâyetler eşliğinde incelenmeye çalışılmıştır. Bundan dolayı önce Hz. Peygamber’in Mekke dönemi kıble yönüne daha sonra da Medine dönemi kıble yönüne değinilmiştir. Makalede tahvîl-i kıble ile alakalı hadis literatüründe resmedilen tablo ortaya konulmuş; Mekke döneminde kıble, Beytü’l-Makdis’in kıble olmasının sebepleri, kıble değişikliği olayının zamanı, mekânıyla alakalı konular tartışılmıştır. Çalışmada tahvîl-i kıble ile ilgili hadis metinlerinde geçen rivâyet farklılıklarının sebebi ve yeri geldikçe bu rivâyetlerin sıhhat durumları, hadis usulü ilminin kriterleri çerçevesinde ele alınmıştır. Mekke döneminde kıble yönüyle ilgili farklı rivâyetler bulunsa da namazın farz kılınmasına kadar Kâbe’ye; namazın farz kılınmasından Medine’de tahvîl-i kıble hadisesine kadar ise Beytü’l-Makdis’e dönüldüğü kanaatine varılmıştır. Bununla birlikte Beytü’l-Makdis’e dönülmesi Hz. Peygamber’in kendi ictihadıyla değil, ilahi bir yönlendirme ile gerçekleştiği sonucuna ulaşılmıştır.Keywords : Kıble, Kıble Değişikliği, Kâbe, Beytü’l-Makdis, Mekke