Fransa Milli Kütüphanesindeki 6055 Envanter Numaralı Resimli En’am-ı Şerif Nüshası ve En’am-ı Şerif Kitaplarındaki Resimlerin Cami Duvar Resimlerine Etkileri

Authors : Ayşe Budak

Pages : 415-448

Doi:10.31591/istem.1468168

View : 100 | Download : 111

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Fransa Milli Kütüphanesi’nde 6055 envanter numarasında kayıtlı olan yazma eser Osmanlıca En’âm-ı Şerîf nüshasıdır. En’âm-ı Şerîfler, muhallefat listeleri ve tereke kayıtlarından anlaşıldığı kadarıyla Osmanlı dünyasında en çok okunan kitaplar arasında bulunmaktaydı. Tereke kayıtlarına göre tüm Osmanlı dönemi boyunca kitap sahipliği en çok olan dini kitaplar sırasıyla Kur’an-ı Kerim, En’âm-ı Şerîf, Muhammediye ve Birgivî’nin Vasiyetname kitaplarıdır. Osmanlı döneminde En’âm-ı Şerîfler İslam dinin kutsal kitabından sonra sahipliği en yaygın ikinci kitaptır. En’âm kitapları Kur’an’ın altıncı Sûresi olan aynı adlı sure ile başlamaktadır. En’âm Sûresi içerik olarak; batıl inanışlar, tevhid inancı, helal ve harama dair hükümlerden bahsetmektedir. Taşınabilir küçük dua kitabı mahiyetindeki bu yazma eserler, En’âm Sûresi dışında en çok okunan diğer seçilmiş Fâtiha, Âyetü\\\'l-Kürsî, Yâsîn, Mülk, İnşirâh sureleri ve kısa sureleri de içermektedir. Esmâ-i Hüsnâ, Esmâü\\\'n-Nebî, Dört Halife\\\'nin hilyeleri, şifa âyetleri ve muhtelif dualar da bulunmaktadır. Dua kitabı niteliğindeki En’âm kitapları, Osmanlı Sünnî inancının ve peygamber sevgisinin yansıtılıp yaşatıldığı kitaplardır aynı zamanda. Kütüphane kataloğunda Kur’an’dan sureler içeren Türkçe ibadet kitabı olarak tanımlanmış bu eser, tarihsiz olup deri ciltlidir ve 137 sayfadan oluşmakta olup, hattat ve müzehhip bilgileri bulunmaz. 17 sayfası resim ihtiva eder. Resimlerden üçü seçilmiş kentlerin tasvirleridir. Bir sayfada Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’in sancakları, bir sayfada peygamber sancağı ve peygamberi simgeleyen tesbih ve misvak resimleri vardır. Cennet ve cehennemi simgeleyen ağaçlar ve yine peygamberi simgeleyen gül tam sayfa olarak resmedilmişlerdir. Altı sayfa ise mühürler için ayrılmıştır. Bu çalışmada, Fransa Milli Kütüphanesi’nde bulunan bu yazma eserin resimleri tanıtılmakta ve başka üniversite kütüphanelerinde bulunan resimli nüshalarla benzerlikleri vurgulanmaktadır. Yazının ikinci kısmında geç dönem Osmanlısı ve Cumhuriyet döneminde 1950’lerde özellikle köy camilerinin duvarlarında görülen resimlerle bu kitapların resimleri kıyaslanarak, yazma eserlerin duvar resimlerine kaynaklıkları benzer örnekler üzerinden tartışılmaktadır.
Keywords : El Yazması, Dua Kitabı, Kent Tasvirleri, Duvar Resimleri, Resimli Camiler