Türk Müziği Viyolonsel Eğitiminde, Saz Mûsikîsi Formlarının, Yorum Unsurları ve Sağ El Teknikleri ile Tatbiki: Sirto, Longa ve Mandıra Örneği

Authors : Özcan Çetik

Pages : 257-276

Doi:10.31591/istem.1536886

View : 89 | Download : 91

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu araştırma, Türk müziği beste formlarından olan sirto, longa ve mandıra formlarından seçilmiş olan birer eserde, yorum unsurları ve sağ el yay tekniklerinin Türk müziği viyolonsel eğitiminde kullanılabilirliğini irdelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma kapsamında Haydar Tatlıyay’ın bestelemiş olduğu Acemaşîran Longa, Lâvtacı Andon’un bestelemiş olduğu Hicâz Mandıra ve anonim bir beste olan Rast Sirto’nun notaları üzerine yorum unsurları ve sağ el yay teknikleri kapsamında bazı eklemeler yapılmıştır. Mezkûr eserlerde kullanılacak yorum unsurları olarak ara çarpma, ön çarpma, kaydırma, trill (titreme), vibrato, puandorg, sağ el yay teknikleri olarak ise legato/bağlı yay, staccato/kesik yay ve detache/bağsız yay icrâ teknikleri eserlerin notalarına dahil olmuştur. Türk müziğinde özellikle Cemil Bey gibi ekol icrâcıların viyolonseli icrâ etmesi bu sazın Türk Müziğinde büyük çıkış yakalamasına sebep olmuştur. Buna rağmen Türk müziği viyolonsel eğitimi ile ilgili yapılan bilimsel nitelikli çalışmaların sayısı ne yazık ki yok denecek kadar azdır. Türk müziği icrâsında viyolonselin çalım tekniklerinin geliştirilmesi hem bu sazın eğitimi hem de genel anlamda nitelikli icrâ açısından oldukça önemli bir konudur. Günümüzde genel olarak usta-çırak ilişkisi yöntemiyle yapılan Türk müziği viyolonsel eğitimindeki yazılı kaynakların yetersizliği Türk Müziği viyolonsel eğitiminin kalitesini de olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca bu konuda yorumlama unsurları ve yay tekniklerinin Türk müziği viyolonsel eğitiminde kullanılmak üzere sirto, longa ve mandıra formlarından üretildiği herhangi bir çalışma ile de karşılaşılamamıştır. Tüm bunlara dayanarak Türk Müziği viyolonsel eğitimine katkı sağlamak amacıyla hazırlanan bu çalışmada Türk müziği formlarından olan sirto, longa ve mandıranın çeşitli yorum unsurları ve yay teknikleri eklenerek viyolonsel ile icrâ edilmesine dikkat edilmiştir. Böylelikle bu formların viyolonselde icrâsı yoluyla Türk müziğinde viyolonsel icrâcılığının teknik boyutlarının geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda yapılan çalışmada Sirto, Longa ve Mandıra formlarındaki eserlere, geleneksel icrâda kullanılan yorum unsurları eklenerek, Türk müziği icrâsı ve eğitiminde etüt niteliği taşıyan ve icrâ tavrı önerisi oluşturabilecek örnekler ortaya konulmuştur.
Keywords : Türk Müziği, Sirto, Longa, Mandıra, Yorum Unsurları