Lachelier’nin Yükleme Semantiği ve Tasım

Authors : Arman BESLER

Pages : 61-77

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Geleneksel terim mantığının insert ignore into journalissuearticles values(logica termini); temel öğretileri, tasımlık çıkarımların oluşum yapısına uygun olarak düzenlenir. Tasımlık bir çıkarım önermelere, önermelerse – son aşamada – terimlere çözümlenir; bu oluşum yapısına uygun olarak da terim mantığı, insert ignore into journalissuearticles values(i); terimler insert ignore into journalissuearticles values(termini); öğretisi, insert ignore into journalissuearticles values(ii); önermeler insert ignore into journalissuearticles values(propositiones); veya yargılar insert ignore into journalissuearticles values(judicia); öğretisi ve insert ignore into journalissuearticles values(iii); dolaylı/dolaysız çıkarımlar veya izlemeler insert ignore into journalissuearticles values(consequentiae immediatae/mediatae); öğretisi olarak bölümlenir. Bu yapı, bir öğretinin, kendinden sonra gelen öğretiden belli bir dereceye kadar bağımsızca işlenebileceği fikrini doğurabilir, öyleyse, örneğin, önermeler, en azından bir dereceye kadar, tasımlık çıkarımlardan bağımsız olarak incelenebilecektir. Immanuel Kant gibi bazı klasik felsefeciler, en parlak ifadesini, Port-Royal Mantığı’nda insert ignore into journalissuearticles values(Arnauld & Nicole’ün Mantık veya Düşünme Sanatı’nda); bulan bu öğreti düzenindeki çözümleme sırasını kısmen insert ignore into journalissuearticles values(Kant örneğinde, yargı öğretisi lehine); bozan yaklaşımlar geliştirmiştir. Bu yazı, Fransız felsefeci Jules Lachelier’nin insert ignore into journalissuearticles values(18321918); yine aynı öğreti düzenini kısmen bozan, daha özelde, önerme tipleşmesini, önermelerin tasımlarda oynayacakları rollere göre incelten yaklaşımını incelemektedir. Bu yaklaşımın odak noktası, yüklemeli önermelerde insert ignore into journalissuearticles values(Lachelier’nin terimleriyle, içindelik önermelerinde); anlam değeri tiplerinin, bahsedilen rolleri belirleyen kiplik statüleri üzerinden ayırt edilmesidir. Lachelier, yüklemeli biçimlere atadığı anlam değerlerini, hangi yükleme tiplerinin hangi yükleme tiplerini mantıki olarak içerdiğini denetlemenin bir aracı olarak, yani adeta, modern anlamıyla, bir tür semantik kuram olarak kullanıyor görünmektedir. Lachelier, üç şekilli kategorik tasım kuramını da, G. W. Leibniz’in etkin bir biçimde kullanmış olduğu, tasım kiplerini birbirlerine dönüştürme yöntemiyle birlikte ele alarak, önerdiği anlam kuramının bunun üzerinden bir tür sağlamasını yapmaya çalışmaktadır. Lachelier’nin anlam çözümlemesini, formel olmayan bir yükleme semantiği olarak ele alıp açıklayan bu yazı, Lachelier’nin genel tasım kuramı anlayışını modern terimlerle anlamaya çalışmaktadır.
Keywords : Lachelier, Kant, yükleme, dolayım, kiplik, semantik, tasım kuramı