Osmanlıların ilk maden kömürcülüğü girişimi: Yedikumlar kömür madeni mukataası

Authors : Kahraman ŞAKUL

Pages : 39-52

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2016-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı enerji tarihinde kömürün keşfinden ziyade kömür çıkartmaya yönelik ilk resmi çabalara eğilmek daha gerçekçi bir çabadır. Bilinen ilk ciddi devlet teşebbüsü 1790’larda İstanbul’un Rumeli Karadeniz sahili hattında Kilyos ve Karaburun arasındaki Yedikumlar’da yapılmıştır. Campbell Mustafa Ağa’nın işletmeye talip olduğu maden, Nizam-ı Cedit ıslahatının bir parçası olarak İrad-ı Cedit’e bağlı bir mukataa şeklinde önce Kaptan-ı Derya Küçük Hüseyin Paşa’ya, sonrasında ise Mahmud Raif Efendi’ye kömür mukataası olarak verilmiştir. Bu bölgede on dokuzuncu yüzyıl sonlarına dek kömür çıkartılamamıştır. Başarısızlığın nedenleri arasında mevcut linyit kömürünün düşük kalitesi, yetersiz teknik bilgi, egemen politik-ekonomi anlayışı ve mukataa sistemine özgü idari ve teşkilatla ilgili kısıtlar sayılabilir. Bu maden yatakları 1990’ların ortasına kadar İstanbul’un ısıtma amaçlı yakacak kömürünü sağlamıştır. Kömürün düşük kalitesi hava kirliliğine yol açtığı gibi madencilik faaliyetleri çevre tahribatına sebep olmuştur.
Keywords : Campbell Mustafa Ağa, kömür madeni işletmeciliği, sanayileşme, Nizam ı Cedit, mukataa, Osmanlı İmparatorluğu