Osmanlı Klasik Döneminde Hesap ve Derviş Bin Lütfi’nin Yaklaşımı

Authors : Tuba Oğuz Ceyhan, Halime Mücella Demirhan Çavuşoğlu

Pages : 29-57

Doi:10.26650/oba.1367125

View : 47 | Download : 56

Publication Date : 2024-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Sayılar arasındaki işlemler ve özelliklerini konu edinen “hesap” disipliniyle ilgili pek çok kitabın telif edildiği Osmanlı klasik döneminde, Maşrik, Mağrip ve Memlük matematik geleneklerinden yararlanılmıştır. Hatta Osmanlılar, bu gelenekleri kendi katkılarıyla mezcetmiş ve bazen yeni telif, bazen şerh, bazen ihtisar, bazen tercüme gibi farklı yazım türlerinde metinler kaleme almışlardır. Bunların en önemlilerinden biri, Derviş bin Lütfi’nin hocası Memlük matematikçisi Garseddin ibn Nakib’in Kitâbü’t-Tezkire fî İlmi’l-Hisâb isimli eserinden yaptığı ilaveli Türkçe tercümedir. Bu tercümede, eserin orijinalinde olmayan hatta diğer hesap kitaplarında nadir olarak rastlanan malumata yer verildiği ve hedef kitlenin genişletildiği anlaşılmıştır. Çalışmamızda, birincil ve ikincil kaynaklar yardımıyla takip edilen tarihsel yöntem, matematiksel analiz yöntemiyle birleştirilerek eserin değerlendirilmesi yapılmıştır.
Keywords : Osmanlı, matematik, hesap, Garseddin ibn Nakib, Derviş bin Lütfi