Osmanlı’nın Batılılaşma Sürecine Refleksif Bir Bakış: Mehmed Emin Efendi ve Risâle-i İrşâdiyye Adlı Eserine Yansıyan Teknik [Teknoloji] Karşıtlığı

Authors : Eyüp Öztürk

Pages : 107-130

Doi:10.26650/oba.1582033

View : 21 | Download : 28

Publication Date : 2025-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Risâle-i irşâdiyye fî beyâni’l-fâbûr ve’l-fabruka ve’t-tiligrâf Osmanlı geleneğinde teknik karşıtı bir dille yazılmış ve bir bütün olarak bu konuya hasredilmiş hem ilk hem de tek eserdir. Risale Osmanlı’nın batılılaşma sürecine içeriden yönelen tepkileri anlamak açısından son derece önemli olmasına rağmen bazı problemler nedeniyle ilmi araştırmalara yeterince konu edilememiştir. Sorunların temel kaynağı ise risalenin Arapça asıl nüshasının ortada olmayışıdır. Arapça aslı bulunamadığı için risalenin kime ait olduğu hususunda ileri sürülen kuşkular tam olarak izale edilememiş, bu sebeple de eserdeki bilgiler kapsamlı bir tahlile konu kılınamamıştır. Bu makale vesilesi yapılan araştırmalar esnasında risalenin Arapça aslı bulunup görülmüş; bu nüshaya dayanarak hem eserin dönemin önemli dini figürlerinden birisi Mehmed Emin Efendi\\\'ye ait olduğunu dile getiren önceki araştırma sonuçları teyit edilmiş hem de bu noktada kuşkular öne süren çalışmaların kanaatleri tashih edilmiştir. Risale yazarının kimlik tespiti yapıldıktan sonra makalede bir din aliminin neden teknik gelişmelere karşı olabileceği sorusunun aydınlatılmasına odaklanılmıştır
Keywords : Osmanlı Tarihi, Osmanlı ve Bilim, Din ve Bilim, Mehmed Emin Efendi, Kadızâdeliler, Fatih Sofuları, Teknoloji Karşıtı Hareketler