Stresli Durumlarda Bilişsel Kontrol ve Bilişsel Esneklik: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması

Authors : Ayşe Sibel DEMİRTAŞ

Pages : 345-368

Doi:10.26650/SP2019-0028

View : 17 | Download : 5

Publication Date : 2019-12-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, stresli durumlarda bireylerin duygular üzerinde bilişsel kontrol ile değerlendirme ve başa çıkma esnekliğini ölçme amacı taşıyan Bilişsel Kontrol ve Esneklik Ölçeği’nin insert ignore into journalissuearticles values(The Cognitive Control and Flexibility Questionnaire; Gabrys, Tabri, Anisman ve Matheson, 2018); Türkçe’ye uyarlanması amaçlanmıştır. Ölçeğin psikometrik özellikleri, katılımcılarının üniversite öğrencileri olduğu üç farklı aşama ile sınanmıştır. Araştırma, ölçüm aracının dilsel eş değerliğini sınamayı amaçlayan birinci aşamada 47 insert ignore into journalissuearticles values(%66 kadın, %34 erkek);, ölçüm aracının yapı geçerliğini ve güvenirliğini sınamayı amaçlayan ikinci aşamada 241 insert ignore into journalissuearticles values(%65 kadın, %35 erkek);, ölçüm aracının diğer yapılarla ilişkilerinin, iç tutarlılığının, madde geçerliğinin ve güvenirlik değerlerinin incelenmesini amaçlayan üçüncü aşamada 352 insert ignore into journalissuearticles values(%45 kadın, %55 erkek); olmak üzere toplam 640 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Ölçüm aracının özellikleri dilsel eşdeğerlik, madde analizi, yapı geçerliği ve Cronbach Alpha güvenirlik sınama yöntemleriyle incelenmiştir. Ölçeğin geçerlik sınamaları için katılımcılara Bilişsel Esneklik Envanteri, Sürekli Umut Ölçeği ve Algılanan Stres Ölçeği uygulanmıştır. Yapı geçerliği için gerçekleştirilen doğrulayıcı faktör analizi bulguları ölçeğin Duygular Üzerinde Bilişsel Kontrol ile Değerlendirme ve Başa Çıkma Esnekliği olmak üzere iki faktörlü yapısının yeterli uyum değerlerine sahip olduğunu göstermiştir. Ayrıca beklenildiği gibi, Bilişsel Kontrol ve Esneklik Ölçeği, bilişsel esneklik ve sürekli umut ile pozitif, algılanan stres ile ise negatif yönde anlamlı ilişkiler göstermektedir. İkinci ve üçüncü aşama kapsamında alt faktörler ve ölçeğin tümü için hesaplanan Cronbach Alpha güvenirlik katsayıları .85 ile .91 arasında değişmektedir. Sonuç olarak araştırma bulguları ölçeğin Türk üniversite öğrencilerinin stresli durumlarda duygular üzerinde bilişsel kontrol ile değerlendirme ve başa çıkma esnekliği düzeylerini değerlendirmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğuna ilişkin destek sunmaktadır. 
Keywords : Bilişsel kontrol, bilişsel esneklik, ölçek uyarlama, geçerlik, güvenirlik