Hemodiyaliz Hastalarına Bakım Verenlerde Bakıcı Stres Modelinin Test Edilmesi

Authors : Ayşenur AKTAŞ, H Özlem SERTELBERK

Pages : 401-427

Doi:10.26650/SP2018-0012

View : 14 | Download : 12

Publication Date : 2019-12-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Kronik Böbrek Yetmezliği insert ignore into journalissuearticles values(KBY);, uzun süren, ilerleyici ve bakım almayı gerekli kılan, kronik bir hastalıktır. Sıklıkla hemodiyaliz tedavisi ile izlenen KBY hastalığına ve tedavisine ait süreçte hastalar kadar onlara bakım veren yakınları insert ignore into journalissuearticles values(informal bakım veren); ve sağlık ekibi de insert ignore into journalissuearticles values(formal bakım veren); hastalık ve tedavi sürecinin zorluğunu yaşamaktadırlar. Bu çalışma kapsamında hemodiyaliz hastalarının informal ve formal bakım verenlerinin bakım verme süreçlerinin ‘Bakıcı Stres Modeli’ çerçevesinde incelenmesi amaçlanmıştır. İstanbul’daki çeşitli diyaliz birimlerinden 50 informal insert ignore into journalissuearticles values(yaş Ort. = 48.5, %92 kadın); ve 63 formal insert ignore into journalissuearticles values(yaş Ort. = 33.4, %84 kadın); bakım verenin katıldığı araştırmada Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Bakıcı İyilik Ölçeği, Stresle Baş Etme Tarzları Ölçeği, Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Sonuçlara bakıldığında Bakıcı İyilik Ölçeği’nin faktörlerinden yaşamsal faaliyetler ile Maslach Tükenmişlik Ölçeği kişisel başarı faktörü arasında Stresle Baş Etme Tarzları Ölçeği kendine güvensiz faktörünün biçimlendirici; psikolojik dayanıklılık, Stresle Baş Etme Tarzları Ölçeği kendine güvenli ve kendine güvensiz faktörlerinin ise tam aracı etkiye sahip oldukları görülmektedir. Bu çalışma ile Bakıcı Stres Modeli ilk defa hemodiyaliz hastalarının hem informal hem de formal bakım verenleri üzerinde test edilmiştir. Ayrıca, alan yazında sıklıkla biçimlendirici etkileri ele alınan psikolojik dayanıklılık, baş etme ve sosyal destek değişkenlerinin modeli kısmen destekleyen aracı etkilerine katkı sunulmuştur.
Keywords : Bakım verme, hemodiyaliz, bakıcı stres modeli, kronik böbrek yetmezliği