Algılanan Ebeveyn Reddi ile Somatizasyon Arasındaki İlişkide Aleksitiminin Aracı Rolü

Authors : Kişiler arası kabul, red kuramı, ebeveyn kabul, reddi, aleksitimi, duyguları tanımada güçlük, duyguları söze dökmede güçlük, somatizasyon

Pages : 59-92

Doi:10.26650/SP2022-937968

View : 16 | Download : 11

Publication Date : 2023-05-08

Article Type : Research Paper

Abstract :Somatik yakınmalar yetişkinlik döneminde karşılaşılan yaygın psikolojik sorunlardan biridir. Duyguları tanıma ve ifade etme güçlüğüyle nitelenen aleksitimi ise somatik yakınmaların güçlü yordayıcılarından biri olarak kabul edilmektedir. Alanyazındaki araştırma bulguları olumsuz çocukluk çağı yaşantılarının aleksitimiyi ve somatizasyonu yordadığını göstermektedir. Çocukluk döneminde bakım verenle kurulan ilişkinin kişilik özellikleri ve psikolojik iyi oluş üzerindeki etkilerine odaklanan kişiler arası kabul ve red kuramı bu açıdan geniş kapsamlı bir perspektif sunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, algılanan ebeveyn reddinin yetişkinlik döneminde gözlemlenen aleksitimi ve somatik yakınmalar üzerindeki etkilerini incelemektir. Çalışma kapsamında algılanan anne ve baba reddinin somatik yakınmalar üzerindeki etkisinin ayrı iki modelle sınanması amaçlanmaktadır. Anne reddinin etkisi sınanırken baba reddinin, baba reddinin etkisi sınanırken de anne reddinin etkisinin kontrol edilmesi planlanmıştır. Aleksitiminin üç ayrı boyutunun bu ilişkilerdeki aracı rollerinin incelenmesi yoluyla da alanyazına katkı sağlanması hedeflenmektedir. Araştırma verileri çevrimiçi ortamda Türkiye’de yaşayan 224’ü kadın, 104’ü erkek olmak üzere 328 kişiden toplanmıştır. Veri toplama araçları Sosyo-demografik form, Ebeveyn Kabul/Red Ölçeği Yetişkin Anne ve Baba Formları insert ignore into journalissuearticles values(Rohner ve Khaleque, 2005);, Kısa Belirti Envanteri Somatizasyon Alt Ölçeği insert ignore into journalissuearticles values(SCL-90-R; Derogatis, 1977); ve Toronto Aleksitimi Ölçeğinden insert ignore into journalissuearticles values(TAS-20; Bagby ve ark., 1994); oluşmaktadır. Bulgular, algılanan baba reddinin etkisi kontrol edildiğinde, algılanan anne reddinin aleksitiminin ‘duyguları tanımada güçlük’ ve ‘duyguları söze dökmede güçlük’ alt boyutlarını ve somatizasyonu yordadığını göstermiştir. Dahası, algılanan anne reddi ile somatizasyon arasındaki ilişkiye aleksitiminin duyguları tanımada güçlük boyutunun aracılık ettiği bulunmuştur. Algılanan anne reddinin etkisi kontrol edildiğinde ise babadan algılanan reddin aleksitiminin alt boyutları ve somatizasyon üzerinde istatistiksel açıdan anlamlı etkilerinin olmadığı görülmüştür. Bulgular somatizasyon ve aleksitimi arasındaki ilişkiye dair alanyazın bulgularını desteklemiştir. Ayrıca bu çalışma, anneden algılanan ebeveyn reddinin aleksitimi altboyutları aracılığıyla somatizasyonu yordadığına işaret ederek alanyazın bulgularını genişletmiştir. Bulgular alanyazın ışığında değerlendirilmiş, araştırmanın güçlü yönleri, sınırlılıkları, pratik çıkarımları ve gelecek araştırmalar için öneriler tartışılmıştır
Keywords : Kişiler arası kabul ve red kuramı, ebeveyn kabul ve reddi, aleksitimi, duyguları tanımada güçlük, duyguları söze dökmede güçlük, somatizasyon