Yaşlı Ebeveynlere Bakım Vermeye Yönelik Tutumlar: Kültürel ve Bazı Sosyal-Demografik Değişkenlerin Rolü

Authors : Nagihan Taşdemir

Pages : 78-105

Doi:10.26650/SP2022-1121214

View : 217 | Download : 220

Publication Date : 2024-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada yaşlı ebeveynlere bakım vermeye yönelik tutumlar (evlat yükümlülüğü normları ve gelecekte ebeveyne bakım verme niyeti), kültürel (özerklik ve ilişkisellik değerleri ile çocuğun araçsal ve psikolojik değeri) ve bazı sosyo-demografik (aile yaşam birimi ve anne ve baba eğitim düzeyi) değişkenlerle ilişkili olarak incelenmiştir. Çalışmaya 364 üniversite öğrencisi katılmıştır. Çalışmada katılımcılar, Evlat Yükümlülüğü Normları Ölçeği, Gelecekte Ebeveyni Destekleme Niyeti Ölçeği, Değerler Ölçeği, Çocuğun Değeri Ölçeği ve sosyo- demografik bilgi formu doldurmuştur. Bulgulara göre aile yaşam birimi büyük şehir olan katılımcılar, olmayanlara göre maddi evlat yükümlülüğü normları ve çocuğun araçsal ve psikolojik değeri bakımından daha düşük puan almıştır ve böylece görece az toplulukçu özellikler sergilemiştir. Anneleri düşük eğitim düzeyine sahip olan katılımcılar, çocuğun araçsal değeri bakımından daha yüksek puan almıştır ve böylece kuşaklararası ekonomik bağımlılığa görece fazla önem vermiştir. Babaları düşük eğitim düzeyine sahip olan katılımcılar, maddi ve duygusal evlat yükümlülüğü normları, çocuğun araçsal ve psikolojik değeri ve ilişkisellik değerleri bakımından daha yüksek puan almıştır ve böylece görece fazla toplulukçu özellikler sergilemiştir. Hiyerarşik regresyon analizi bulgularına göre maddi evlat yükümlülüğü normları, baba eğitim durumu, çocuğun araçsal ve psikolojik değeri ve ilişkisellik değerleri tarafından yordanmıştır. Duygusal evlat yükümlülüğü normları ise çocuğun psikolojik değeri ve ilişkisellik değerleri tarafından yordanmıştır. Gelecekte anne-babaya bakım verme niyeti, cinsiyet ve maddi evlat yükümlülüğü normları tarafından yordanmıştır. Bulgular, ilgili alan yazın bağlamında, sosyoekonomik gelişmişlik düzeyi yükseldikçe Türkiye’de aile ve kuşaklararası ilişkilere dair toplulukçu eğilimlerin ve çocuğun hem araçsal hem de psikolojik değerinin azalma eğilimine dikkat çekmektedir. Anne-babaya bakım verme niyeti ise sosyal-duygusal temelli evlat yükümlülüğü normları ile değil, hiyerarşi yönelimli evlat yükümlülüğü normları ile ilişkilidir. Çalışmanın bulguları aile değişim modeline ve yaşlı bakımı konusunda sosyal politikalar geliştirilmesine yönelik önerileri bakımından önemlidir.
Keywords : Evlat yükümlülüğü normları, çocuğun araçsal ve psikolojik değeri, özerklik ve ilişkisellik değerleri, aile değişim modeli, sosyo demografik değişkenler