Günümüz Çalışma Rejiminde Uykunun İkircikli Konumu: Kavramsal Bir Tartışma

Authors : Emir KURMUŞ, Çağatay TOPAL

Pages : 357-376

Doi:10.26650/JECS2020-815618

View : 16 | Download : 12

Publication Date : 2021-12-29

Article Type : Review Paper

Abstract :Uyku son yıllarda yaygınlaşan bir şekilde tıbbi ve psikolojik araştırmaların, medyada çeşitli haberlerin konusu olmaktadır. Bu çalışma, uykuya yönelik artan ilginin altında bazı sosyo-ekonomik süreçlerin olduğunu iddia etmekte; günümüz kapitalist çalışma rejimindeki beden, iş ve gündelik yaşamın ritimleri arasındaki ilişki üzerinden uykuyu inceleyen bir analiz çerçevesi önermektedir. Bu çerçeve içerisinde hem günümüz toplumundaki uyku pratikleri ve uykuya bakış hem de günümüz kapitalizminin bazı yapısal süreçleri ve çelişkileri zaman baskısı kavramı etrafında tartışılmaya çalışılmıştır. Kapitalizmin güncel koşullarındaki zaman deneyimini temel olarak çalışma yaşamındaki esnekleşme ve sosyal yaşamın hızlanması şekillendirmektedir. Zorunluluklarla şekillenen arzulardaki hızlanma ve esnekleşme yeni bir tür beden disiplinini zorunlu kılmaktadır. Süre olarak çalışanların yaşamının çok önemli bir bölümünü kapsayan uyku bir yandan kısmen ya da tamamen feragat edilebilir bir pratik haline gelirken, bir yandan da iş ve gündelik yaşamdaki etkinliklerin verimli bir şekilde devamı açısından kritik bir yerde durmaktadır. Bu çalışmanın amacı uykunun bu çelişkili konumunu esas olarak Hartmut Rosa’nın sosyal hızlanma kavramından hareket ederek, hızlanma, esnekleşme ve zaman baskısı üçlüsünün oluşturduğu ve temelde kapitalizmin tanımladığı sosyal zemin üzerinden açıklamaktır.
Keywords : Uyku, Kapitalizm, Sosyal hızlanma, Esnek çalışma rejimi, Zaman baskısı