Onarımın Tarihi Görsellerden Okunması: Bursa Orhan Camisi Örneği

Authors : Ayşe BUDAK

Pages : 39-62

View : 15 | Download : 10

Publication Date : 2018-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Payitaht unvanını kazanmış şehirlerden olan Bursa, Osmanlı mimarisinin ilk örnekleriyle kuşatılmıştı. İlk mimari eserleri kale içinde veren Osmanlılar, kısa süre sonra kale dışında da inşa faaliyetlerine girişmiştir. Bursa’yı fetheden Orhan Gazi, İznik ve Bursa’da birden çok yapının banisi olmuştur. Bursa Kalesi dışında inşa edilmiş ilk yapılardan olan Orhan Camisi aynı zamanda ters T planlı olarak adlandırılan yapıların da ilk örneklerindendir. Ancak ilk inşa edildiği halini koruyamayan yapı çeşitli kereler onarım görmüştür. Yapının geçirdiği geniş çaplı tamiratlardan biri de 1855 yılından sonradır. Bursa merkezli meydana gelen deprem sonrası birden çok yapının onarımına 1863 yılında başlanmış ve onarım işleri Fransız mimar Leon Parvillée tarafından gerçekleştirilmiştir. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde Bursa Orhan Camisi’ne ait bir plan bulunmaktadır. Bursa’da bulunan Yeşil Caminin çizimi ile birlikte aynı dosya numarasına kaydedilmiş Orhan Camisi planı, PLK. 03443’kodu ile arşivlenmiştir. Planların yanında herhangi bir tarih ibaresi bulunmaz. Tarihsiz bu çizimlerde Yeşil Caminin planının yanında bulunan açıklama metninden, planların bir deprem sonrası hazırlandığı ve yapıların mevcut durumlarını gösterdiği anlaşılmaktadır. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan ve daha önce herhangi bir çalışmaya konu olmamış plan incelendiğinde, bahsi geçen bu planın yapının mevcut durumundan farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir. Bu çalışmada, adı geçen arşiv planı ile yapının mevcut planı karşılaştırılmıştır. Plan kıyasları sonucu Bursa Orhan Camisi’nin geçirmiş olduğu değişim ve onarımlar değerlendirilmiş, bu değerlendirmeler yine Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan tamirat kayıtları ile desteklenmiştir. Tarihsiz bu planın hangi yüzyıla ait olduğu ve yapıda görülen değişimlerin hangi tarih aralığında gerçekleştirilmiş olabileceği de bu metinde tartışılan diğer hususlar arasındadır.
Keywords : Onarım, Mimari, Arşiv, Plan, Orhan Camisi