Gemerek İlçesi Çepni Beldesi’nde Kültürel Bir Miras: Surp Sarkis Ermeni Apostolik Kilisesi

Authors : Elmon HANÇER

Pages : 139-181

View : 13 | Download : 10

Publication Date : 2018-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu’nun yerli halklarından biri olan Ermeniler, Kapadokya içinde Kayseri’den Sivas’a ve Kızılırmak nehrinden güneydeki Tohma Çayı’na kadar uzanan bölgeyi, 20. yüzyıl ortalarına dek Kamirk adıyla anmışlar, Kayseri-Sivas arasındaki bir yerleşmeyi de Kamirk veya Kamrag olarak adlandırmışlardır. Osmanlılar döneminde Gemerek adını alan bu kasabada 1970’lere kadar yaşamışlardır. Günümüzde Sivas kentine bağlı bir ilçe olan Gemerek’in Çepni Beldesi’ndeki Surp Sarkis Ermeni Kilisesi, mülkiyeti Çepni Belediyesi’ne ait bir kültür varlığıdır. Halen Gemerek ve civarında tek Hıristiyan dini mimarisi olan Surp Sarkis Kilisesi, 19. yüzyılda yeniden inşa edilmiştir. 20. yüzyılın başlarından itibaren Çepnili Ermenilerin azalarak tamamen gidişiyle sahipsiz kalan kilise özgün işlevini kaybetmiş olsa da, camiye çevrilmemiştir. 1950’li yıllardaki onarımda bir takım müdahaleler dışında, mekânsal bağlamda bir değişiklik yapılmamıştır. Son yıllarda kültür bilincinin gelişmesi, Çepnililerin hafızasında canlı kalan Surp Sarkis Kilisesi’nin restore edilerek yeni bir işlev kazandırılmasını gündeme getirmiştir. Erciyes Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ve Kültürel Mirası Koruma Derneği işbirliğiyle restorasyon çalışması yürütülmüştür. Kilise sanat tarihi bağlamında ayrıntılı olarak ilk kez bu çalışmayla bilimsel literatürde yer almaktadır. Kilise, tamamen kesme taştan inşa edilmiş olup, üç nefli bazilikal ve haçvari bir plan şemasına sahiptir. Kırsal bir alanda büyük çapta korunarak 21. yüzyıla kadar yaşatılan bu kilise, küçük ölçeğine karşın İstanbul, Sivrihisar, Kayseri gibi zengin kentsel mekanlardaki yapıların özenini aksettiren mimarisi ile dikkat çekmektedir.
Keywords : Gemerek, Çepni Kilisesi, Kültürel Miras, Mimarlık, Restorasyon