2018-2019 Kazı Sezonlarında İznik Çini Fırınları Kazısı’nda Ele Geçen Baskı Dekorlu Seramiklerin ve Seçili Örnekler Üzerinden pXRF Cihazı ile Yapılan Analiz Sonuçlarının Değerlendirilmesi

Authors : V Belgin DEMİRSAR ARLI, Şennur KAYA, Gülsu ŞİMŞEK FRANCİ

Pages : 1-19

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :14-17. yüzyıllar arasında çini ve seramik üretiminde zirve yapan İznik’te, Anadolu dışı İslam seramik sanatında yaygın kullanılan baskı/kalıba baskı tekniğinde seramiklerin de üretildiği, İznik İlçe merkezinde BHD kodlu kazı alanında yürütülen İznik Çini Fırınları Kazısı’nda ele geçen bulgularla netleştirilmiştir. İznik’in Osmanlı idaresine geçtiği 1331 yılından sonra yoğun olarak üretildiği düşünülen bu seramikler, form ve bezeme açısından iki temel grupta toplanmıştır. Diğer yandan 2019 kazı sezonunda, bu tip seramiklerin karakterizasyonlarının tespiti amacıyla seçilen yedi örnek üzerinde pXRF insert ignore into journalissuearticles values(Taşınabilir X-ışınları flüoresansı); cihazı ile hamur, astar ve sır bileşimlerine dair ölçümler yapılmıştır. Yapılan ölçüm sonuçlarına göre astarı olmayan örnekte hamur bileşiminin kil ve kalsiyumca zengin olduğu anlaşılmıştır. Kalıp malzemeleri üzerinde yapılan analizlerle, kireçli veya kireç katkılı kil içeren hamur karışımının insert ignore into journalissuearticles values(3. tip); kullanıldığı doğrulanmıştır. Astarlı örnekte ise kuvars miktarı insert ignore into journalissuearticles values(% ağ. 55.4);, astarsız örneğe göre insert ignore into journalissuearticles values(% ağ. 44.2); daha fazladır. Firuze sırlı örneğin sırında %24.6 kurşun oksit insert ignore into journalissuearticles values(PbO); ve %6 kalay oksit insert ignore into journalissuearticles values(SnO2); tespit edilmiştir. Bu ölçümden bu örneğin erken dönem üretimi insert ignore into journalissuearticles values(15. yüzyıl sonu); olabileceği düşünülmektedir. Diğer sırlı kalıp örneğinin ölçüm sonucu ise insert ignore into journalissuearticles values(yüksek kurşun oksit içeren kalaysız sır);, kalıbın muhtemelen geç dönem insert ignore into journalissuearticles values(17. yüzyıl); üretimi veya önceden sırsız olarak kullanılan kalıp malzemesinin sonradan dekoratif veya işlevsel olarak sırlanmış olabileceğini düşündürür.
Keywords : İznik, seramik, Kalıba Baskı tekniği, pXRF, Karakterizasyon