Is Ibn Sina’s Theory of Time Compatible with McTaggart’s B-Series?

Authors : Hanife BİLGİLİ

Pages : 530-544

Doi:10.18317/kaderdergi.602231

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam felsefesinin tartışmasız en önemli filozoflarından biri olan İbn Sina, dönemindeki yoğun Aristoteles etkisine karşılık, Aristoteles’in sisteminden bağımsız yeni bir zaman sistemi kurmuştur. Şifa isimli kitabında bu sistemi sunan İbn Sina, aynı zamanda hareket, hız, mekansal büyüklük gibi belli kavramların yanında bölünebilir bir büyüklük olan ve zorunlu bir şekilde öncelik ve sonralığa sahip olan bir kapasite olarak tanımladığı imkana dayalı bir zamanın gerçekliği savunusu yapmakla birlikte bu kavramların anlam kazanabilmesi için zaman kavramına ihtiyacımız olduğunu göstermiştir. Zamanın gerçekliği sorusu, güncel felsefenin aktörlerinden de büyük dikkat çekmiştir. Bu isimlerden biri olan J. Ellis McTaggart, hayli tartışmalı olmasının yanısıra etkili de olan “Zamanın Gerçekdışılığı” başlıklı makalesinde zamanın bir illüzyondan ibaret olduğunu tartışmıştır. McTaggart, gerek bu makalede gerekse Varoluşun Doğası isimli kitabında zamanın gerçek olmadığını ve zamana dair verdiğimiz her tanımın döngüsel, çelişkili veya yetersiz olduğunu savunmuştur. McTaggart, bu ispatını zamandaki anların birbirine nispetle iki farklı şekilde sınıflandırılabileceği varsayımı üzerine kurgulamıştır. Buna göre A serisi, zamandaki anları geçmiş, şu an ve gelecek şeklinde konumlandırırken B serisi, öncelik ve sonralık ilişkisi ile konumlandırmaktadır. Bu çalışma, İbn Sina’nın sunduğu zaman sisteminin McTaggart’ın B serisi ile uyumlu olup olmadığı sorusunu cevaplamayı amaçlamaktadır. Anahtar kelimeler: İbn Sina, Zaman, Mekansal Büyüklük, İmkan, Hareket, McTaggart, B serisi  
Keywords : İbn Sina, Zaman, Mekansal Büyüklük, Hareket, İmkan, McTaggart, B serisi