MODERNLEŞME SÜRECİNDE ‘‘İRAN MİLLİYETÇİLİĞİ‘‘ YANLISI TEBRİZLİ BİR AYDIN: AHMED KESREVÎ – HAYATI, ŞAHSİYETİ, DÜNYA GÖRÜŞÜ, MÜCADELESİ VE ESERLERİ

Authors : Mehmet Akif KOÇ

Pages : 115-155

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2019-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :XX. yüzyılın ilk yarısı İran‟da devlet, toplum ve siyasetin yeniden şekillendiği bir dönemdir. Bu süreçte siyasi, toplumsal ve kültürel alanlarda farklı görüşler birbiriyle rekabet halinde, ülkenin geri kalmışlığına çözüm bulma çabası içine girdi. Tebriz kökenli ve ilahiyat eğitimi almış eski bir molla olarak, Ahmed Kesrevî de bu süreçte önce devrimci, ardından adli müfettiş ve avukat, nihayetinde gazeteci, tarihçi ve aydın kimlikleriyle İran toplumuna yol göstermeyi hedefledi. Kesrevî, toplumun parçalı etnik/dilsel yapısı ve bütünlükten uzak doğasını, modern ulus-devlet formuna uygun şekilde, ulusal uyum istikametinde dönüştürmek için gayret gösterdi. Bir yandan da geleneksel Şiîliğin rasyonel akılla eleştirisine ve din adamları sınıfının ıslahına gayret gösterdi. Dil ve dinde arındırma öngören fikirleri ve siyasi çalışmaları sebebiyle ulemanın hücumlarına maruz kaldı, sonuçta da Fedâiyân-ı İslam örgütü tarafından suikasta uğrayarak öldürüldü. Ancak Kesrevî, İran milli kimliği ve Şiîliğe dair görüşleriyle ölümünün ardından da İran düşünce hayatını etkilemeyi sürdürmektedir.
Keywords : Kesrevi, İran, milli kimlik, Şiilik, tarih