BÂBÜRNÂME`DE ŞEHİR TARİHÇİLİĞİ: HERAT ÖRNEĞİ

Authors : Mesut AVCI

Pages : 156-178

View : 21 | Download : 9

Publication Date : 2019-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Bâbür Şah`ı birçok devlet adamından farklı kılan yaşamında bir hatırat tutmasıdır. Bu hatıratında gittiği, fethettiği yerleri sadece anlatmakla kalmamış; aynı zamanda kendi hayatı ile ilgili birçok bilgiyi de çekinmeden yazmıştır. Hatırat kitapları arasında Bâbürnâme`nin farkı da yazarının yazdıklarını daha çok objektif durmaya gayret etmesidir. Bâbür kendisinin aleyhine de olsa veya insanlar tarafından kınanacağını da bilse bunları anlatmaktan çekinmemiştir. Biz de makalemizde Horasan bölgesinin en önemli şehirlerinden olan Herat`ı Bâbür`ün gözüyle değerlendirmeye çalışacağız. Bâbür`ün özelliklerinden birisinin de Şehir Tarihçiliği olduğunu söylememizin çok da anormal olmayacağını düşünerek, bir şehir tarihçisi olarak Bâbür, Herat ile ilgili anlattıklarının değerlendirmesini yapmış olacağız. Makale`de Herat ile ilgili kısa tarihsel bir özet ve yer yer Bâbür`ün anlattıklarına izahat tarzında bir kısım eserlerden faydalanılarak açıklamalar yapılmıştır. Bâbür, Herat`ı tanıtırken şehrin daha çok şairleri ve din bilginleri ile ilgilenmiştir. Bu ilginin sıradan kişileri tanıtmak gibi olmadığını, hem Bâbür`den öncesinde ve onun devrinde iz bırakmış büyük şahsiyetler olduklarından işlemiştir. Ali Şîr Nevâî gibi şairlerin o günde de günümüzde de hala büyük şairlerden kabul edildiği ortadadır.  Bâbür, Herat’a olan hayranlığını gizlememiş, buranın kendisini etkileyen güzelliğinden yeri geldikçe bahsetmiştir. Bâbürnâme’de şehir tarihçiliği açısından fark edilen hususlardan biri de, Bâbür tanıtımını yaptığı her şehrin farklı bir özelliğini kitabına taşımıştır.   Şehir tarihçiliği açısından yeterli bilgiler olmasa da, modern kaynakları kullanmada Bâbürnâme benzeri kaynaklarının kullanımını ne kadar da büyük yardımlarının olduğu aşikardır.
Keywords : Bâbürnâme, Herat, Bâbür Şah, Ali Şîr Nevâî, Şehir ve Tarih