LEFEBVRE VE FOUCAULT’DA MEKÂN: KURAMSAL BİR TARTIŞMA

Authors : Mahmut KARAÇİZMELİ

Pages : 166-178

Doi:10.17498/kdeniz.996269

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2021-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Felsefede zamanın mekâna karşı kurduğu egemenliğin sarsılmasında, “mekânsal dönüş” döneminin önde gelen iki düşünürü Henri Lefebvre ve Michel Foucault’nun payı yadsınamaz boyutta büyüktür. Bu iki düşünürün mekânı ele alış şekilleri, kendilerinden sonra da geniş yankı uyandırmıştır. Lefebvre ve Foucault’un kuramları, mekânı mekânla düşünen, mekân düşüncesinin ve kent mekânının zaman içindeki dönüşümlerini açıklayan ve bütün bu tartışmaları sosyal ve siyasal pratiklerle ilişkili bir şekilde sunan yapısıyla, günümüzde de önemini korumaktadır. Lefebvre’in felsefe, tarih, fizik, metafizik, sanat, psikanaliz, dilbilimi ve ilahiyata kadar uzanan, oldukça geniş bir alana sirayet eden mekâna ilişkin düşünceleri, sonraki dönemde yapılacak çalışmalar için de sıklıkla başvurulan bir kaynak niteliğindedir. Bu çalışmada mekânsal dönüş döneminin literatürü incelenmiş, Lefebvre’in sonraki dönemlerde “mekân üçlemesi” olarak yaygınlaşacak olan kavramları açıklanmıştır. Çalışmada gündelik pratiklerle ilişkili “algılanan mekân”, erkin kurguladığı, virtüel-aktüel uzamları bulunan “tasarlanan mekân” ve Lefebvre’in “temsil mekânı” olarak adlandırdığı ve heterotopi kavramıyla bağlantılı, farklılıklara ve dirençlere referans veren “yaşanan mekân” ele alınmıştır. Araştırmada Lefebvre’in bu kavramları, Mekânsal Dönüş Dönemi’nin bir diğer önemli düşünürü Michel Foucault’nun heterotopya kavramıyla karşılaştırılarak yorumlanmıştır. Foucault’da farklılıklara, norm dışına ve gelip geçiciliğe vurgu yapan heterotopik mekânlar, fiziki uzanımlarıyla örneklendirilmiştir. Bu çalışmanın amacı benzer dönemlerde mekanla ilgili düşünceler ortaya koyan ve sosyal bilimler, felsefe ve mimaride birçok akademik çalışmaya esin kaynağı olmuş bu iki düşünürün mekâna bakışlarındaki farkları, benzerlikleri ve kavramları kullanma biçimlerini analiz ederek mekân literatürüne katkı sağlamaktır
Keywords : mekân, mekânsal dönüş, mekân üçlemesi, temsil, iktidar, heterotopya