İNSAN-MEKÂN-KİMLİK İLİŞKİSİNDE BİR HAFIZA BİLEŞENİ OLARAK KAPILAR: URFA GELENEKSEL EV KAPI ÖRNEKLERİ

Authors : Gül Güler, Fatma Çakmak

Pages : 83-98

Doi:10.17498/kdeniz.1586816

View : 30 | Download : 22

Publication Date : 2024-12-10

Article Type : Research Paper

Abstract :Mimari anlamda bir yapının temel unsurlarından biri olarak tanımlanabilecek kapı ve eşik, insan yaşamında tarih boyunca çeşitli form değişikliklerine uğramış olsa da bugün de \"ev\" kavramının anlam sınırları içinde önemli bir yere sahiptir. Mekânı iç ve dış olarak ikiye ayıran kapı ve onun bir öncüsü olarak eşik, geçmişin kültürel mirasında öne çıkan çeşitli sembol ve değerlerin gündelik yaşamın mekânsal örgüsünde simgesel çağrışımlarını taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, insan, mekân ve kimlik ilişkisinde çok yönlü bir hafıza bileşeni olarak kapıları ve eşiklerini Urfa geleneksel ev kapıları örneği üzerinden incelemek ve değerlendirmektir. Bu kapsamda, Urfa şehir merkezinde yer alan ve Osmanlı’nın son dönemine ait evlerin giriş kapıları tespit edilmiştir. Çalışma, tarihi evlerin giriş kapıları ile mimari özellikleri açısından özgün olanlarla sınırlandırılmıştır. Çalışmada şehir, mahalle ve sokak ekseninde toplumsal hayatın biçimlenişi ele alınmış, kapı ve eşik kavramlarının tanımı, anlamları, mimaride yapı ile ilişkisi ve özellikle evle olan bağlantısı vurgulanmıştır. Evlerin giriş kapılarında yer alan düşünce, inanç ve estetik unsurlar incelenmiş ve bu unsurlar ikonografik analizlerle değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, Urfa şehir kültürü bağlamında ev kapılarının tarihi kimliği incelenmiş ve literatüre katkıda bulunulması amaçlanmıştır.
Keywords : Urfa, ev, mekân, kapı, sembol, hafıza