Hatîbzâde’nin el-Mevâkıf’ta Tercih Edilen Bilgi Tanımına Yönelik Eleştirileri

Authors : Mebrure Hanife ÖZBAKIR

Pages : 81-100

Doi:10.5281/zenodo.4625777

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2021-03-21

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâm düşüncesinin en önemli konularından biri de bilgidir. İslâm filozofları ve kelâmcıları tarihi süreç içerisinde bilgiyi tanımlamaya çalışmış ve bu hususta birçok tanım zikretmişlerdir. Adudüddîn el-Îcî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 756/1355); el-Mevâkıf’ta bu tanımlardan bazılarına değinmiş ve içlerinden bir tanesini tercih etmiş, diğerlerini ise tanım kriterlerine uymadıkları gerekçesiyle eleştirmiştir. Seyyid Şerif el-Cürcânî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 816/1413); her ne kadar Îcî ile aynı görüşte olmasa da bir şârih olarak Îcî’nin tanımını tüm ayrıntılarıyla şerh etmiştir. Osmanlı düşüncesinin önemli isimlerinden birisi olan Hatîbzâde Muhyiddin Mehmed Efendi insert ignore into journalissuearticles values(ö. 901/1496);, Risâle fî ta‘rîfi’l-ilm ismiyle meşhur olmuş risâlesinde hem Îcî’nin tanımını hem de Cürcânî’nin bu tanım hakkında yapmış olduğu açıklamaları tenkit etmiştir. Bu tenkitler büyük ölçüde klasik tanım teorisi şartları çerçevesinde gerçekleşmektedir. Bununla birlikte Hatîbzâde hem Îcî’yi hem de Cürcânî’yi eleşririrken diğer eserlerinde savunmuş oldukları görüşleri de dikkate almaktadır. Bu makalede Hatîbzâde’nin söz konusu risâlesinden hareketle onun Îcî ve Cürcânî’ye yönelttiği eleştiriler incelenmektedir. İnceleme esnasında Hatîbzâde’nin atıf yaptığı diğer kaynaklara da müracaat edilmekte böylece Hatîbzâde’nin eleştirilerine sebep olan görüşlerin asıl kaynaklardaki durumu gösterilmektedir. Son olarak bu çalışma, Hatîbzâde özelinde o dönemdeki tartışmaların canlılığına dikkat çekmeyi de amaçlamaktadır.
Keywords : Hatîbzâde, Risâle fî Tarîfil İlm, Mevâkıf, Mevâkıf, Bilgi, Bilgi Tanımı