İbnü’l-Cezerî Öncesi Kıraat Ekollerine Genel Bakış

Authors : Recep KOYUNCU, Süleyman KILIÇ

Pages : 191-218

View : 147 | Download : 91

Publication Date : 2023-09-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Kur’an-ı Kerim; Cebrail insert ignore into journalissuearticles values(as); vasıtası ile Hz. Peygamber’e insert ignore into journalissuearticles values(sav); indirildiği andan itibaren kıraat edilmeye, okutulmaya, tilavetiyle ibadet edilmeye başlandı. Medine’ye hicretle birlikte, Kur’an eğitimi başta olmak üzere İslami öğretiler Suffe mektebinde sistemleşmeye başladı ve bir eğitim merkezi konumu haline geldi. Hz. Peygamber döneminde hummâlı yürütülen Kur’an talimi yedi harf ruhsatının verilmesiyle birlikte daha büyük kitlelerin tilavetle buluşmasına imkân sağladı. Bazı sahabe Hz. Peygamberden Kur’an’ın bir kıraatini/harfini, bazıları da diğer farklı kıraatleri öğreniyordu. Farklı kıraatleri öğrenen sahabeler birbirlerinin kıraatlerini dinleme imkânı buluyor, zaman zaman ortaya çıkan birtakım ihtilaflar Hz. Peygamberin huzurunda çözüme kavuşturuluyordu. İlk iki halife döneminde de bu durum Hz. Peygamberden veya sahabenin büyüklerinden farklı formda kıraati öğrenen kimseler tarafından gerçekleştirilmeye devam etti. Hz. Osman’ın istinsâh ettirdiği Mushaf ve bu Mushaflarla birlikte gönderilen kârilerin etkisiyle kıraat ilmi ekolleşerek ilmi bir disiplin haline gelmeye başlamıştı. Kıraat âlimlerinin farklı bölgelere giderek kıraat ilmini yayma çabaları göz önüne alınarak kıraat ekolleri Hicaz, Irak ve Şam bölgesi olmak üzere Medine, Mekke, Basra, Kûfe ve Şam şehirlerine nispet edilerek ortaya çıktı. Daha sonraları bu merkezlerin ekolü üzerine özel çalışmalar yapan ve mütehassıs âlimler yetiştiren Bağdat, Mısır, Horasan, Mağrip, İran ile Hicri dördüncü asrın sonlarına doğru Endülüs kıraat ekolü ortaya çıktı. Çalışmada mezkûr her bölge için tanıtıcı bilgilerin ardından o ekolde kıraat ilminde öncü şahsiyetlerin isimleri, hocalar ve öğrenciler şeklinde dönemsel olarak ele alınacaktır. Çalışmada söz konusu beş beldenin yanı sıra Endülüs ve Mısır ekollerine de yer verilecektir. Bu çalışma sayesinde; İbnü’l-Cezerî öncesi dönem kıraate dair ekoller, kronolojik ve coğrafi olarak genel hatlarıyla resmedilecektir. Çalışma, ekoller arası irtibatı incelemenin yanında, etkileşimin resmini çıkarmak suretiyle kıraatlerle alakalı genel bir bakış açısı kazandırmayı da hedeflemektedir.
Keywords : Kıraat, Kıraat Ekolleri, İbn Mücâhid, İbnül Cezerî, Râvî, Tarîk