İbn Âdil’in El-Lübâb fî ‘ulûmi’l-Kitâb Adlı Eserinde Kıraatlere Yaklaşımı (Enbiyâ Sûresi Bağlamında)

Authors : Ayşenur Koçak

Pages : 18-36

View : 34 | Download : 13

Publication Date : 2025-03-26

Article Type : Research Paper

Abstract :İbn Âdil (öl. VIII./XIV. yüzyıl), ölüm tarihi net bilinmemekle birlikte hicrî sekizinci yüzyılda yaşamış âlimlerden biridir. Meşhur eseri el-Lübâb fî ‘ulûmi’l-Kitâb, lafızların manası, irabı, okuyuş vecihleri, âyetler hakkında müfessirlerin yorumları gibi pek çok konuyu derinlemesine ele alan hacimli bir tefsirdir. Özellikle de kıraatler bakımından önemli bir niceliğe haizdir. Fakat eserin bu bağlamda akademik çalışmalara konu olacak kadar yeterli şöhrete ulaşamaması ve dahi şâz kıraatler bakımından kendisinden sonraki araştırmacılara kaynaklık edecek niteliğe sahip olması bu çalışmanın temel saiklerindendir. Bu çalışmada İbn Âdil’in tefsirinde Enbiyâ Sûresi’nde yer alan kıraat vecihlerini ele alışı incelenecektir. Eserde yer alan kıraatler ile ilgili gerekli verilerin toplanması, bu verilerin analizlerinin yapılarak bir sonuca ulaşılması şeklinde bir yöntem takip edilmiştir. İbn Âdil’in kıraat vecihlerini aktarırken çoğunlukla okuyuşun isnat edildiği şahıslara yer verdiği, Hz. Peygamber (sav), sahabe ve tâbiînin kıraatlerini zikrettiği gibi onlu kurranın, râvilerinin şâz okuyuşlarına da çokça yer verdiği tespit edilmiştir. İsim zikretmeksizin sadece kıraat veçhini naklettiği de olmuştur. Müellifin eserinde temas ettiği vecihlerin bir kısmı kıraat kaynaklarında nakledilmiştir. Bununla birlikte kıraat kaynaklarında yer almadığı halde eserinde aktardığı vecihler de bulunmaktadır. İbn Âdil’in genel olarak kıraatlerin tevcihini lügavî hüccetlere dayandırdığı, bu bağlamda Arap şiiri, sarf ve nahiv kaideleri ile lehçelere başvurduğu bazen de dil âlimleri ile müfessirlerin görüşlerinden istifade ettiği ortaya konulmuştur. Müfessirin gerekli gördüğü yerde kıraat mana ilişkisine de temas ettiği sonucuna varılmıştır.
Keywords : Kur’ân, Kıraat, Tefsir, İbn Âdil, Enbiyâ Sûresi