Saygun’un Müziğindeki İmza: Alaca Tetrakord veya Alaca Dor Töresi

Authors : Orhan Veli ÖZBAYRAK

Pages : 45-77

Doi:10.26650/CONS2022-1087291

View : 20 | Download : 9

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Besteciliğinin yanı sıra yapmış olduğu araştırma ve yayınlarla bir budun müzikbilimci kimliğine de sahip olan Adnan Saygun üzerine yapılan yayınlarda bu iki kimlik arasındaki ilişki ve etkileşim birçok kez vurgulanmış, ancak yapıtları ve yayınları arasındaki kuramsal bağ irdelenmemiştir. Bu çalışma, Saygun’un Türk halk müziğinin kuramsal açıdan ana kaynağı olarak gördüğü Antik Yunan mod kuramına ilişkin çeşitli yayınlarında yer verdiği bilgilerden yola çıkarak ilk yapıtından itibaren benimsediği ‘modal yazı’ içinde sıklıkla kullandığı ‘alaca Dor töre dizisinin’ bestecinin yapıtlarındaki varlığına dikkat çekmeyi ve özel konumunu açıklamayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, Saygun’un Paris’teki öğrencilik yıllarında etkileşim içinde bulunduğu kişilerin ve kendisinin konuya ilişkin düşünceleri derlenmiş ve söz konusu dizinin Antik Yunan mod kuramındaki yerinin anlaşılabilmesi için gerekli kuramsal bilgiler özetlenmiştir. Ardından, bestecinin yapıt dizelgesine göre yaklaşık olarak her 10 yıllık dönemden seçilen yapıtlarında bu dizinin nasıl kullanıldığı verilen kesitlerle örneklendirilmiş ve son olarak bu diziyi neden ve hangi amaçla kullanmış olabileceğine ilişkin saptama ve yorumlar yapılmıştır. Alaca Dor töre dizisinin, tarihsel ve budun müzikbilimsel bağlam içinde simgeleştirdiği olgular ile Saygun’un yapıtlarında vazgeçilmez bir ses malzemesi olarak yer alması bir arada ele alındığında bu dizinin Saygun’un müziğindeki bir imza olduğunun savlanabileceği düşünülmektedir.
Keywords : Ahmed Adnan Saygun, Alaca Tetrakord, Alaca Dor Töresi