Osmanlı Sarayı’nda "Huzur Temsilleri"

Authors : Nilgün Firidinoğlu

Pages : 39-50

Doi:10.26650/CONS2023-1352697

View : 36 | Download : 30

Publication Date : 2023-12-11

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı İmparatorluğunda halkın eğlence kültürünün önemli unsurları olan Tulûat ve Ortaoyunu, Saray tarafından sıklıkla tercih edilen teatral türler olarak karşımıza çıkar. Bu çalışmada 19. yüzyılın son çeyreğini kapsayan zaman diliminde Osmanlı Sarayı’nda padişahın huzurunda gerçekleştirilen tulûat/ortaoyunu gösterimleri, seyirci ve oyuncular arasındaki ilişki ve bu ilişkinin temsilin niteliğine etkisi bağlamında tartışmaya açılacaktır. Öncelikle "Huzur Temsilleri” kavramı açıklanarak, geleneksel ve batı tarzı tiyatronun sarayın eğlence hayatındaki yerine dair değerlendirmeler sunulacaktır. Huzur temsillerinin kurumsal çatısı olan Muzıkayı Hümâyun’un yapısı oyuncuların buraya kabul edilme süreçlerine değinilecektir. Saraya alınma sürecinde oyuncunun yeteneği dışında etkili olan ilişkiler ağı örnekler üzerinden ortaya koyulacaktır. Padişahın huzuruna çıkmanın oyuncu kimliğine etkisi ve iktidarın performansın şekillenmesindeki belirleyici rolü tartışmaya açılacaktır. Oyuncuya verilen unvanlar, rütbeler, nişanlar, ihsanlar, üniformalara karşılık oyuncudan ve dolayısıyla performanstan nelerin eksildiği bulgulanmaya çalışılacaktır. Sarayın talepleri ile tulûat tiyatrosunun dinamikleri arasındaki çelişkiler örnekler üzerinden değerlendirilerek, performans zamanı, süresi, içeriği ve oyuncunun iktidarla/ seyirci sultanla kurduğu etkileşim çalışma boyunca çeşitli örneklerle analiz edilecektir.
Keywords : Tulûat, Osmanlı Tiyatrosu, Oyunculuk