Logostan Kurtulmak: 20. Yüzyıl Dramında Karşı-Anlatı İncelemesi

Authors : Zeynep Erdal

Pages : 160-162

Doi:10.26650/CONS2023-1358767

View : 40 | Download : 44

Publication Date : 2023-12-11

Article Type : Other Papers

Abstract :Logostan Kurtulmak: 20.yy. Dramında Karşı-Anlatı, 2022 yılında Habitus Kitap’tan çıktı. Melike Saba Akım’ın doktora tezinden çıkarak kaleme aldığı kitabı temsiliyet esasına dayalı dramatik yapıyı kuran öğelerin çökmesinin bir sonucu olarak, dram metninde 20. yy. sonrası meydana gelen dönüşüme odaklanıyor. Akım’ın çalışmasının bu noktada üç özgün ayağı bulunuyor. Bunların ilki 20. yy. sonrası dram metninde meydana gelen bu dönüşümü, dilin hakikati aktarma becerisinin çöküşü olarak okuması ve dilhakikat-temsil arasındaki organik ilişkiye dikkat çekmesi. Çalışmanın ikinci ayağı, yine bu dönüşümü "karşı-anlatı” savı ekseninde mimesis/diegesis terimlerinden yola çıkarak okumayı önermesi. Bu doğrultuda, çalışmanın temel sorusu, bir eylem/hareket/olay olmaksızın anlatının mümkün olup olmayacağı üzerine (Akım, 2022, s. 18). Burada kullanılan ‘anlatı’ terimi, dil-anlam arasındaki ilişkiyi açığa çıkarması açısından kapsayıcı. Zira M.Ö. 5.yy. – 20.yy. arası bu ilişki klasik tiyatro anlayışının özüyle eş tutulan ‘logos’ ile okunuyor. Kitaba da adını verecek bu okuma ise çalışmanın en temel ve özgün ayağını oluşturuyor. Kitapta logosun reddi olarak ele alınan 20. yy. bu yönüyle esasen karşı-anlatının toprağına ait. Dolayısıyla karşı-anlatı kavramsallaştırması burada sözün dışlanması demek değil, anlamın, akılcı sözün dışlanması anlamına geliyor. İzleğini ‘logos’u reddeden tiyatro metinleri ile kuran Akım, tiyatro sanatının dramatik metinle kurduğu ilişkinin Tarihsel Avangart süreçte uğradığı değişimi logos-merkezciliğin eleştirisi olarak okuyor ve dram metninin temel argümanı olan dilin değişim sürecini sırasıyla Tarihsel Avangart, Artaud ve Derrida’nın savunduğu fikirler ekseninde değerlendiriyor. Akım, bu takibi logosun azliyle "dili bir yapı söküm stratejisi olarak sorunsallaştıran” (Akım, 2022, s. 22) ve rasyonel olmayan bir dünya kuran Gertrude Stein, Samuel Beckett ve Richard Foreman’ın teatral metinleri özelinde inceliyor.
Keywords : Anlatı, karşı anlatı, logos