Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’yi Konu Alan Müzikli Sahne Yapıtlarımız

Authors : Ibrahim Şevket Güleç

Pages : 101-114

Doi:10.51118/konsan.2023.27

View : 37 | Download : 53

Publication Date : 2023-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Mevlânâ Celâleddīn Rȗmî (1207-1273), Hind-Pakistan Müslümanları, Türkler, İranlılar ve Orta Asya tarafından sahip çıkılan şair, mutasavvıf ve düşünürdür. Hayatının büyük bölümünü Anadolu’da geçirmesi ve eserlerini burada vermesi nedeniyle Türkler tarafından "Türk düşünür” olarak, eserlerinde ana dili Farsçayı kullandığı için İranlılar tarafından "Persian thinker” (Farsi düşünür) olarak kabul edilir. Mevlâna Celâleddīn Rȗmî Moğol istilalarının Müslüman coğrafyaları etkilediği bir dönemde yaşadığından, eserlerinde döneminin sosyolojik, siyasi etkilerini görmek mümkündür. Onun amacı, İslamiyet içindeki gerginlikleri gidermek, etnik toplulukları ve dünya dinlerini uzlaştırmak, insanlığı bağdaştırarak uluslararası barışı sağlamaktır. Hazreti Mevlâna’nın (1207-1273) ölümünün 750.yılı olan 2023 yılı Cumhurbaşkanlığımız tarafından Mevlânâ yılı olarak ilan edilmiştir. Mevlâna Celâleddīn Rȗmî’nin din, ahlak ve toplumsal alandaki rehberliği dinler ve kültürler arasında bir köprü oluşturmuş ve bu rehberlik evrensel bir boyut kazanmıştır. Mevlânâ Celâleddin Rûmî’yi konu alan müzikli sahne yapıtları başlıklı araştırmamız Mevlâna hakkında yapılan çalışmalara katkı sunmayı amaçlarken, bu alanda çalışma yapacak araştırmacılara kaynaklık edecek olması bakımından önem arz etmektedir. İncelemede Devlet Opera ve Balesi arşivi, gazete, dergi ve çeşitli elektronik indeksler kullanılmıştır. Devlet Opera ve Balesi arşivinde 1930 yılından bu yana sahneye konan müzikli sahne yapıtlarını incelenerek 10 Türk oratoryosu içinde; Mustafa Erdoğan’ın "Candan Cana Mevlâna”, Can Atilla’nın "Mevlâna (800.Yıl Oratoryosu)”, 64 Türk bale eseri içinde Can Atilla’nın "Çağrı” adlı bale eserinin Mevlana’yı konu aldığı saptanmıştır. Araştırmamızda gazete, dergi ve diğer elektronik indeksleri incelenmesi sonucunda Ali Doğan Sinangil’in "Mevlâna (Ney’in Söyledikleri)”, başlıklı oratoryosuna ulaşılmıştır. Çalışmada eser içerik bilgilerinin yanısıra bestecilerin eseriyle ilgili düşüncelerine de yer verilmiştir. Araştırmada betimsel araştırma yöntemi, veri toplama sürecinde belgesel tarama tekniği kullanılmıştır.
Keywords : Mevlânâ Celâleddin Rûmî, Ali Doğan Sinangil, Mustafa Erdoğan, Can Atilla