XIX. YÜZYILDA DİCLE-FIRAT ÜZERİNDE SİYASET: OSMANLI-İNGİLTERE NÜFUZ MÜCADELESİ

Authors : Zafer YILDIRIM

Pages : 905-930

Doi:10.11616/basbed.v20i58861.784872

View : 25 | Download : 13

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :XIX. yüzyılda İngiltere, sömürgelerinin incisi olarak gördüğü Hindistan güzergahında bulunan hammadde ve pazar açısından zengin İran ve Osmanlıyı kendi perisferinde tutmaya gayret etmiştir. Osmanlı ise bu dönemde uzaktaki düşman İngiltere’yi yakındaki düşman Rusya’ya karşı kullanmaya gayret etmiştir. XIX. yüzyılın ilk çeyreğinde İngiltere, Hindistan’a ulaşım konusunda Fırat–Basra güzergahını kullanmayı talep etmiştir. Osmanlı, İngiltere’nin ittifakına duyulan ihtiyaç kadar bölgeyi dünyaya açma arzusu nedeniyle bu talebi reddedememiştir. Ancak bölgedeki İngiliz etkisini kırabilmek için kendisi de nehir taşımacılığına başlamıştır. Lynch şirketi etrafında, iki ülke arasında gelişen nehir taşımacılığındaki mücadele esasında Osmanlı-İngiltere arasında yaşanan hükümranlık ve nüfuz mücadelesinin görünen yüzünü teşkil etmiştir. Bu çalışma da Batının ve İngiltere’nin bölgeye girme, Lynch şirketinin bölgedeki varlığını artırma gayretine karşı Osmanlı yerel yönetimlerinin ve merkezin aldığı önlemler, bölgede XIX. yüzyılda vuku bulan gelişmeler ışığında analiz edilmiştir.
Keywords : Osmanlı, İngiltere, Irak, Lynch, Basra