DISTRICT OF VARNA UNDER OTTOMAN DOMINATION: SOME INFORMATION CONCERNING THE SETTLEMENT, DEMOGRAPHICS AND ADMINISTRATIVE STRUCTURE (16TH-18TH CENTURIES)

Authors : İbrahim Etem ÇAKIR

Pages : 39-72

Doi:10.30903/Balkan.1134136

View : 24 | Download : 10

Publication Date : 2022-07-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Varna, Bulgaristan’ın kuzeydoğusunda aynı adı taşıyan körfezde bir kıyı düzlüğü üzerinde yer almaktadır. M.Ö. VI. yüzyılda bir Yunan kolonisi olarak kurulan Varna, VIII. yüzyılın sonlarında Tuna Bulgar Devleti’ne dâhil olmuş ve IX. yüzyılın ikinci yarısında Hristiyanlaşmıştır. Varna, 971’de Bizans hâkimiyetine girmiş ve bu durum uzun bir süre devam etmiştir. XIII. yüzyıldan itibaren Bulgar Devleti’nin sınırları içerisinde kalan Varna’ya Anadolu’dan göç eden Türkler yerleşmiştir. Bunların bir kısmı Anadolu’ya dönmüş ve bir kısmı Dobruca’da kalarak Hıristiyanlığı benimsemişlerdir. Gagavuz olarak adlandırılan bu Hıristiyan Türklerin soyundan gelenler Dobruca’da başkenti Kaliakra (Keligra) daha sonra da Varna olmak bağımsız bir beylik kurmuşlardır. Varna ve çevresi Sultan I. Murad zamanında Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. 1444’te Osmanlı Devleti ile Haçlılar arasındaki savaş Varna yakınlarında gerçekleşmiştir. 1444’ten sonra Varna civarında yıkılan ve nüfustan arındırılan köyler Yörük gruplarınca iskân edilmiştir. Varna, idarî yönden XVI. yüzyıldan itibaren Silistre sancağına bağlanmıştır. Tahrir defterlerindeki veriler XVI. yüzyıl boyunca Varna’nın nüfusunun arttığını göstermektedir. Osmanlı hâkimiyetinde Varna Karadeniz’in kuzeyinden İstanbul’a devam eden yol güzergâhı üzerinde ticari açıdan önemli merkezlerden birisidir. Ekonomik ve ticarî faaliyetler bakımından imkânlar sunan Varna hem Müslümanları hem de gayrimüslimleri cezbetmiştir. Varna, XVI. yüzyılın sonlarında Eflak Prens Mihail ve XVII. yüzyılda Kazaklar tarafından çok defa saldırılara uğramıştır. Arşiv kayıtları, bu saldırılardan sonra Varna kazâsının nüfusunun yeniden inşa edildiğini göstermektedir. XVI. yüzyılın ikinci yarısında Varna çevresinde Hacıoğlu Pazarcık ve Balçık adlarıyla yeni kazâlar kurulmuştur. Sadece Kazak saldırıları değil aynı zamanda yeni kurulan bu kazâlardan dolayı XVII. yüzyılda Varna’nın köy sayısı ve nüfusu azalmıştır. Bu incelemede Varna’nın Osmanlı hâkimiyetine girişi, idarî teşkilatlanması, iskân ve demografisi hakkında bilgilere yer verilmiştir. Bu bilgiler Varna kazâsının idarî, sosyo-ekonomik, yerleşim ve demografi tarihine katkıda bulunacaktır.
Keywords : Varna, İskân, Demografî Tarihi