OSMANLI RUMELİ’SİNDE YABANCI SERMAYE YATIRIMI: YANYA REJİ İDARESİ (1883-1912)

Authors : Mustafa Dağ

Pages : 415-480

Doi:10.30903/Balkan.1606612

View : 38 | Download : 45

Publication Date : 2024-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı İmparatorluğu’nun girişmiş olduğu dış borç serüveni 1881’de Düyun-ı Umumiye İdaresi’nin kurulmasıyla neticelenmiştir. Bu idarenin denetimine bırakılan ürünlerden biri olan tütün ise 1883’te faaliyete geçen Reji Şirketi tarafından idare edilmiştir. Şirket, ülke merkezinde kurumsallaştığı gibi Yanya vilayetinde de örgütlenmiştir. Yanya Reji İdaresi’nin incelendiği bu çalışmanın temel amacı, 1883 ile 1912 yılları arasında tütün sektöründeki 29 yıllık tekel imtiyazını elinde bulunduran İdare’nin her türlü faaliyetini ele alarak vilayetin ekonomisine ve sosyal yapısına olan etkilerini tespit etmektir. Bu doğrultuda çalışmada ilk etapta Yanya’nın coğrafi sınırları ile idari taksimatının yanı sıra Reji’nin bölgedeki teşkilat yapısı ile kadro yapılanması hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra İdare’nin tütünü kontrol altına almak amacıyla hayata geçirmiş olduğu politikaların İdare ile çiftçi, tüccar ve mahalli yöneticilerle olan ilişkileri nasıl şekillendirdiğine değinilmiştir. Tüm bu gelişmeler daha çok birincil kaynak olarak nitelendirilebilecek arşiv belgeleri ile salnamelere başvurularak gün yüzüne çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışmada, birincil kaynakların dışında araştırma-inceleme eserlerden de istifade edilmiştir. Bu tür kaynaklardan istifade edilerek hazırlanan çalışmanın pek çok bulgusu mevcuttur. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir; İdare’nin Yanya’da tütün ekonomisinin tasviriyle ilgili önemli bir konuma sahip olduğu, bölgede muazzam bir teşkilat yapısıyla örgütlendirilerek kalabalık bir kadro yapılanmasına sahip olduğu vilayetin istihdam politikasına ciddi katkılar sağladığı, İdare’nin uygulamalarından dolayı birçok kaçakçılık faaliyetinin gerçekleştirildiği ve kaçakçılarla ilgili adli süreçlerin işletildiğidir.
Keywords : Osmanlı Ekonomisi, Reji Şirketi, Yanya, Yanya Reji İdaresi, Tütün