Rus Belgelerine Göre Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Anadolu’dan St. Petersburg’a Götürülmüş Olan Elyazması Eserler

Authors : Vüsale MUSALI

Pages : 85-114

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2021-06-02

Article Type : Research Paper

Abstract :Birinci Dünya Savaşı yıllarında Rusya Bilimler Akademisi tarafından oluşturulan bir ekip, belli bir program çerçevesinde Doğu Anadolu’dan çok sayıda kıymetli eseri koruma adıyla Rusya’ya götürmüştür. Söz konusu eserler St. Petersburg Doğu Yazmaları Enstitüsü’nde “Van Koleksiyonu” diye muhafaza edilmektedirler. Birinci Dünya Savaşı sırasında yağmalanan eserlerin karşılıklı olarak iadesi ile ilgili mesele 1920’li yıllardan itibaren gündeme gelmiş, Türkiye, İstanbul`daki Rus Arkeoloji Enstitüsü’nün envanterini Rusya’ya iade etse de karşı taraf bugüne kadar Anadolu’dan St. Petersburg’a götürülen eserleri geri vermemiştir. Konu 2013 ve 2015 yılında Türkiye ve Rusya hükûmetleri seviyesinde görüşülmüş ve iade amaçlı envanter hazırlıkları için proje başlatılmıştır. 2018 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde de yurt dışına kaçırılmış kültürel mirasla ilgili komisyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu makale kapsamında Van, Bitlis, Muş, Erzurum, Erzincan gibi Anadolu şehirlerinden yağmalanan elyazması eserleri ilk kez olarak Rus belgelerine binaen belirlemeye çalıştık. Savaş yıllarında Rusya Bilimler Akademisi tarafından hazırlanmış olan belli bir program doğrultusunda Rus oryantalistlerin St. Petersburg’a götürdükleri yazma eserler orada “Van Koleksiyonu” adıyla tanınmıştır. Makalemizde tanıtacağımız belgelerin, Türkiye’nin kültürel mirasının bir parçası olan “Van Koleksiyonu”nun iadesi sürecinin hızlanmasına katkı sağlayacağını umut ediyoruz.
Keywords : Birinci Dünya Savaşı, Van koleksiyonu, Rusya, Oryantalizm