ŞAH İSMAİL, KÜRD ÜMERASI VE DİYARBEKİR’İN İRAN’DAN AYRILMASI

Authors :

Pages : 124-141

View : 17 | Download : 6

Publication Date : 2021-11-30

Article Type : Other Papers

Abstract :Safevi Devleti’nin doğuşu ve Akkoyunlu hanedanının bunlara yenilip Diyarbekir’e kaçmasıyla terkettikleri yerlerde önemli siyasi gelişmeler yaşandı. Şah İsmail Safevi ve Sultan Selim Osmani’nin yürüttüğü siyasetin karşılaşma ve çarpışma yeri olan Çaldıran Savaşı, patlak verince, Diyarbekir ve çevresindeki Kürd hükümdarlar da bu iki siyasi güç arasında taraf tutarak konumlanmak zorunda kalmıştı. Ayrıca bu tarihten itibaren Doğu Anadolu’nun Müslüman İran’dan bütünüyle kopması önemli tarihi meselelerdendir ki Kürdlerin buradaki rolü incelenmeyi haketmektedir. Diyarbekir ve Cizre çevresindeki Kürdlerin Şah İsmail ve Osmanlı padişahının güttükleri siyasetteki rolü neydi? Bunların Çaldıran Savaş’nın sonuçlarına nasıl bir etkisi oldu? Bu çalışma zikredilen sorulara cevap vermeyi amaçlamaktadır. Anlaşılmaktadır ki, Şah İsmail’in Diyarbekir havalisindeki Kürd kabilelere yönelik siyaseti ve bu kabilelerin takındıkları tutum, İran ile Osmanlı Devleti arasındaki sınır değişikliklerinde büyük bir etkiye sahip olmuştur. Bu çalışma göstermektedir ki, Kürdlerin Akkoyunlu şehzadelerine meyletmesi, bunların Kızılbaşlarla olan çatışması, Kızılbaşların Kürd mirlerinin yerine yönetici ataması ve Kürdlere yönelik siyaseti, Çaldıran mağlubiyeti ve nihayet mezhep düşmanlığının yarattığı ihtilaflar, Diyarbekir’in Safeviler elinden çıkmasına yol açtı.
Keywords : Kürdler, Safeviler, Osmanlı, Diyarbekir, Çaldıran