شۆره‌شا شێخ عوبه‌یدۆڵاهێ نه‌هرى وسیاسه‌تا به‌ریتانیا 1880-1883 :خواندنەکا مێژووى و بەڵگەنامەیى

Authors : Karwan Salih

Pages : 148-181

Doi:10.55106/kurdiname.1560577

View : 68 | Download : 35

Publication Date : 2024-11-29

Article Type : Research Paper

Abstract :شۆره‌شا شێخ عوبه‌یدۆڵاهێ دهێته‌ هژمارتن ب ئێكه‌مین شۆره‌شا نه‌ته‌وه‌یى یاكو تێدا بزاڤ هاتین كرن ئێكگرتنه‌ك كوردى ل سه‌ر بناغێ نه‌ته‌وه‌یى ل ده‌ڤه‌رێ بهێته‌دورستكرن ژبۆ رزگاركرنا كوردستانێ. ژبه‌ر هندێ، بایه‌خ زێده‌ گرنگ و هه‌ستیار ب هه‌مى لایه‌نێن ئه‌ڤێ شۆره‌شێ ژلایێ ده‌ستهه‌لاتدارێن ده‌ڤه‌رێ و نۆێنه‌رێن به‌ریتانیا هاتیه‌ دان. ژبه‌ر گرنگیا ئه‌ڤێ قۆناغێ، ئه‌ڤ لێكۆلینه‌ك دێ بزاڤێ كه‌تن چه‌ندین لایه‌نێن باخه‌دار یێن گرێدایى ب شۆره‌شێ ڤه‌ ب تێروانینه‌ك زانستى شرۆڤه‌ بكه‌تن. هه‌لبه‌ت بۆ ئەڤێ مه‌به‌ستێ مفا ژ هنده‌ك ژێده‌رێن گرنگ یێن ب ئەڤى ماوه‌یڤه‌ گرێدایى هاتیه‌ وه‌رگرتن. ئارمانجێن ئەڤێ شۆره‌شێ مه‌ترسى ئێخسته‌ سه‌ر هه‌ڤسه‌نگیا هێزێ ل ده‌ڤه‌رێ. له‌وڕا هه‌ر زیكا روویدان و پێشهاتێن ئه‌ڤێ شۆره‌شێ سه‌رنجا ده‌وله‌تێن هه‌رێمى و نێڤده‌وله‌تى، ب تایبه‌تى به‌ریتانیا ڕاكێشا و ئه‌ڤ چه‌نده‌ بۆ ئه‌گه‌رێ هندێ كو به‌ریتانیا ژى هه‌لۆیست و سیاسه‌تیێن خۆ ل دۆر مه‌ترسى و بوویه‌رێن وێ بۆ ڕایا گشتى یا ده‌ڤه‌رێ دیار بكه‌ن. ئەڤ ڤەکۆلینە دێ هەولدەت بەرسڤا هندەک پڕسیارێن گرنگ یێن گرێدایى ب مژارێن ئەڤێ شۆڕەشێ ڤە مینا ئەو چ هۆکاربوون شێخ عوبەیدوڵڵاهێ نەهرى پالداین دەست ب شۆڕەشێ بکەت و هزروبیریێن بەریتانیا لدۆر چەوا بوون؟ ئارمانجێن ئەڤێ شۆڕەشێ چ بوون و بەڕیتانیا چەوا بەڕێخودا پێشهاتێن ئەوێ؟ پەیوەندیێن شێخى دگەل بەڕیتانیا چەوابوون و بەڕیتانیا ب چ شێوازێ سیاسەتێ سەرەدەرى دگەل ئەوى دکر؟ هەلۆیستێ بەڕیتانیا بەرامبەرى روودانێن شۆڕەشێ چەوا بوون؟ ئایە بەڕیتانیا ڕۆڵ دشکاندنا ئەڤێ شۆڕەشێ دا هەبوو و ڕۆڵێ ئەوێ ب چ شێوە بوو؟ بدەت.
Keywords : شۆره‌شا شێخ عوبه‌یدۆڵا نه‌هرى, كێشا كوردى, ئیران، ئوسمانى, سیاسه‌ت و هه‌لۆیستێ به‌ریتانیا