MODERNİST-TOPLUMCU TÜRK ŞİİRİ

Authors : Bilgin GÜNGÖR

Pages : 1-19

Doi:10.32579/mecmua.526369

View : 15 | Download : 12

Publication Date : 2019-03-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Toplumcu-gerçekçiliğin Türk edebiyatı özelindeki seyrinde üç aşamanın bulunduğunu dile getirebiliriz. Bu aşamalardan ilki olan ve erken-toplumculuk olarak adlandırdığımız aşama; Meşrutiyet’in son yılları ile Cumhuriyet’in ilk yıllarında Abdülaziz Mecdî Tolun, Yaşar Nezihe Bükülmez gibi isimlerin, tematik ve estetik açıdan dar bir bakış-açısına sahip propagandist şiirlerini içerir. Nitekim bu aşamada toplumculuk için şiir dışında herhangi bir tür, “gözlem ölçeği” sınırları içerisine girmez. İkinci aşama; Nâzım Hikmet tarafından 1920’lerin sonunda öncülük edilen ve Sabahattin Ali, Sadri Ertem, Hasan İzzettin Dinamo, Rıfat Ilgaz gibi isimlerle şiir dışı türlere de taşınan aşamadır. İleri-toplumculuk olarak adlandırdığımız bu aşamada toplumcu-gerçekçilik, hem estetik hem tematik hem de türsel açıdan sınırlarını genişletir. 1960’lardan sonra toplumcu-gerçekçiliğin İsmet Özel, Ataol Behramoğlu, Ahmet Telli, Nihat Behram, Sevgi Soysal, Erdal Öz gibi isimlerle daha ileri düzeyde modernist ve avantgarde imkânlar kazandığı görülür¸ böylelikle yeni bir aşama idrak edilir. Modernist-toplumculuk olarak adlandırdığımız bu aşamada, bireysel temalarla birlikte soyut imgeciliğe, dil deformasyonuna ve modern anlatı tekniklerine bir açılım sergilendiği görülebilir. Bir başka ifadeyle; toplumcu edebiyatın modernist / avantgarde edebiyatla olan imkânının izsürümü yapılabilir. Çalışmamızda, modernist-toplumculuğun şiir özelindeki durumunu ele alacağız; modernist-toplumcu şiirin tematik ve biçimsel açıdan öne çıkan noktalarına örneklerle değineceğiz. Fakat bunu yaparken; “saf” betimleyici bir tutumdan çok, yer yer toplumsal/ siyasal / estetik zemine dönük değinilere de kapı aralayan bir bakış-açısından hareket edeceğiz. 
Keywords : Toplumcu gerçekçilik, modernist toplumculuk, toplumcu şiir, Türk şiiri, Türk şairleri